"Dünya Amerika'nın nerede olduğunu bilmezken telkari vardı"

Altın Eller festivalinde zarif standıyla hemen dikkati çekiyor Suphi usta (Suphi Hindiyerli). Suphi usta telkari ustası. Mardin'de yapılan bu sanat ince ince işleniyor. Sabır gerektiriyor. Standa dikkatli baktığınızda Suphi ustanın yalnızca burada değil ülke dışında da aranan bir telkari ustası olduğunu görebiliyorsunuz.

 

Unutulmaya yüz tutmuş telkariyi Prens  Charles'a bile tanıtmış. Sohbeti güzel Suphi ustamızla keyifli bir söyleşi gerçekleştirdik. 

 

-Bu mesleğe ne zaman başladınız?

 

Bu mesleği gaz lambasının üzerinde başladım.İlkokula gitmeden önce. Tarihi çok eskiye dayanan el sanatıdır. MÖ 3000 yıl önce Mezopotomya'da yapılıyordu. O zaman hangi gümüş ayarı kullanılıyorsa bugün ıaynı ayarı kullanıyorum.

 

Diğer gümüş işlerinden başka bir iştir telkari. 

 

-Günümüzde bu sanatı kim sahiplendi?

 

Mardin ve Midyat Süryanileri yaşatmışlardır. Ben de Süryaniyim. Dökümler çıktı, bıraktılar bu işi. Bugün bu işi elde yapan toplasan 10 kişi kalmadı.  Ekmek vermiyor, ressamlığa benzeriz, sanatkarız. Bir gün öğle yemeği yiyip akşam yemezsek önemli değil. Sabah yeriz. Sanat başka ticaret başka. 

 

-Telkarinin ana vatanı Mardin'de misiniz şimid?

 

Evet Mardin'deyiz. Ben Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın sanatkarıyım. Bakanlıktan onur belgem var. Üç sefer Amerika'ya gitim, bir kez de Suudi Arabistan'a gittim. 

 

İnanamadılar elde yapıldığını. Hemen iki çiçek yaptım. Dünya Amerika'nın nerede olduğunu bilmezken telkari vardı. Bunu söyledim. 

 

"Yaptığım işi Mardin'e has el sanatı"

 

Yaptığım iş Mardin'e özel. Hiçbir il iddia edemez bizim diye. O yüzden bütün ürünlerimin arkasına Mardin yazdım. Unutulmasın diye. Bu sanatın esas yeri Mezopotamya.

 

-Sadece gümüşten mi yapılır telkari?

 

Hayır. 22 ayar altından da yapılır. 

 

"Kamerasını alan geliyor bana, kimseyi çevirmiyorum. Yeter ki tanıtsınlar"

 

Ben aslen Mardinliyim. Dedem, babam ve ben. Yirmi sene İstanbul'da kuyumculuk yaptım. Mardin'e de gider gelirdim. "Kimse kalmadı telkari yapan" derlerdi, biz de aldık evi götürdük Mardin'e.Ve tanıttım telkariyi. Japonlar geldi. A'dan Z'ye kadar çektiler. Türkiye için bir rehber hazırlamışlar. 20 milyon izleyeni varmış Japonya'da o televizyonun. Bizden mutlusu yok. CNN geldi, İspanyol televizyonu geldi. Kamerasını alan geliyor bana, kimseyi çevirmiyorum. Yeter ki tanıtsınlar. 

 

-Bu sanata çırak yetiştiriyor musunuz?

 

Usta yetiştirdik. Türkiye'de ilk bayan telkari ustası yetiştirdim. 8 sekiz sene Zekiye Dirlik. Şu an yapmıyor. Mardin İstanbul gibi değildir. Tutucudur. Beni tanıdıktan sonra tamam dediler. Evde oturuyor. Üzülüyorum, niye ona verdiğim emek yazık, çalışmıyor. 2004'de Prens Charles Mardin'e geldi. Bana bu işi genişletsin dedi. Çok ileri görüşlülük. Her köyde bir atölye açmak lazım. Yetiştirdiğim kalfaları oraya yollardım. 

 

Malesef gereken önemi vermiyorlar. El sanatlarına Avrupalılar önem veriyor. Fransızlar bana dedi ki gel usta Paris'e gel bizden ne dilersen dile, öğret bize. 

 

Eskiden her ilde sanat okulu vardı. Telkari orada bir derste. Diplomasını alan başka işlerle uğraştı. İçten olacak kalpten olacak. Ben zararlar çalışıyorum. Kar arama. 

 

Farz edelim ki tufan oldu. Telkariye hiçbir şey olmaz. Milattan önceden gelen bir şey. Hala daha duruyor. 

 

-Bir bilekliği yapmak ne kadar sürer?

 

El becerisi çok önemlidir. Ben üç saatte bitiririm, kimi bir günde yapar. El becerisine bağlıdır, yetenektir. 

 

-Çocuklarınız telkariyi biliyor mu?

 

Yok. Şimdiki çocukların elinde telefon. Diploma yok, zanaat yok, ne olacak böyle. Sap gibi adam. 

 

-Mardin'de telkariye ilgi nasıl?

 

Mardin'de gümüşe pek önem verilmez. Altın daha çok değerlidir. Bu sanata yerli turistler alırlar hatıra olarak.

 

-Telkari yalnızca takıda mı uygulanıyor?

 

Süs eşyalarında da uygulanır. 

 

-Telkari ustalarına neler söylemek istersiniz?

 

Türkiye genelinde 10 kişiyi geçmiyor.Sahiplenmedi, tanıtılmadı. Avrupa'da 2 müşteri çıkasa ben bu işi 50 kişi bitiremem. Yavaş yavaş oluyor. Tanıtım çok önemli. 

 

Ben kız öğrencileri tercih ediyorum. Elleri daha yatkındır.

 

-Fiyat aralıkları nelerdir?

 

Modele göre değişir. En az 60 liradan başlar. Gramajına göre.