Dört duvar arasında koca bir dünya

Altı yıl cezaevinde kaldı. O arada üniversite sınavlarına girdi, beş bininci oldu. Sonra “denetimli serbestlik’’le özgürlüğüne kavuştu ve “dört duvar arasındaki yıllar boyunca hep dünyayı düşündüğü için’’ şimdi İstanbul’da bir üniversitede coğrafya alanında öğrenim görüyor... Adını ve fotoğrafını veremediğimiz bu gence, cezaevinde olduğu sürece destek veren, sonrasında da üniversite hayatının daha rahat geçmesi için desteğe devam eden Türkiye Çocuklara Yeniden Özgürlük Vakfı (TCYOV) 25. yılını kutlamaya hazırlanıyor. Vakıf yönetim kurulu başkanı Nevin Özgün, “Bu genç, vakıfla bağını kesmedi. Onun gibi bizde yetişen çok genç var. Sadece burs değil, sosyal ve psikolojik destek de veriyoruz. Ama bunu ‘ben seni eğitiyorum’ biçiminde değil, ‘etkinlikler aracılığı’ ile veriyoruz. Bu bir önleme modeli. Burada önce saygı, sonra sevgi ortamı var’’ dedi.

Üniversitede 4 kız öğrenci

Özgün’ün verdiği bilgilere göre, çocuk hapishanelerinde yürütülen “Yeniden Özgürlük Projesi’’ ile destek verilen çocuklardan 4 kız, 6 erkek öğrenci şu anda üniversitede okuyor. Sponsorlar bulunarak burslarının devamı sağlanıyor. Ayrıca kitapları, yurtları, malzeme ihtiyaçları karşılanıyor. Hapisteki çocukların kitap gibi ihtiyaçları ise kargo ile ismine ve kaldığı hapishaneye gidiyor. Cezaevindeki çocuklar ihtiyaçlarını, telefon hakkını kullandıklarında vakfa bildiriyor. Eğitim evinde kalan çocuklar ise genellikle meslek lisesine gidiyor. Onların da ulaşım vb ihtiyaçları karşılanıyor. 1992 yılından bu yana özgürlüğünden yoksun ve risk altındaki çocukların yüksek yararının korunduğu bir toplum hedefleyen vakfın, “fark yarattığı” dört programı bulunuyor. Bunlar; “Gençlik Merkezi”, “Dezavantajlı Kesim Yaşam Okulu”, “Çocuk Adalet Sistemi’nin İyileştirilmesi” ve “İçerde Çocuk Var” projeleri olarak sıralanıyor.

Görüş sayısı artsın

Ailesi şehir dışında yaşayan çocuklar, cezaevinin zor koşullarının yanı sıra aile desteğinden yoksunluğu da yüklenmek durumunda.. Tüm çocuklar ayda 3 kapalı, 1 açık görüş sayısının artırılmasını istiyor. Mutlaka her çocuğun düzenli olarak psikolojik ve diğer sağlık hizmetlerinden yararlanması gerekiyor. Kimi personel çocuklarla haklarını gözeten, anlayışlı ve yardımcı bir tavırla ilişki kurarken, kimi personel çocukları yargılayıcı ve cezalandırıcı yaklaşımlar sergiliyor. Kurumda çalışan tüm personelin, ergen psikolojisi hakkında, özellikle suça sürüklenen ergen ile nasıl iletişim kurulması gerektiği ile ilgili bilgi ve desteğe ihtiyacı bulunuyor. Çocuk hakları temelli bir bilgilendirme yapılması daha sağlıklı.

Gençlik Merkezi çocukları

Gençlik Merkezi Programı (GEM), çocuk adalet sistemine giren, tutuksuz yargılanan, tahliye sonrası ve/veya suça sürüklenme riski yaşayan, 12-18 yaş aralığında, ailesinin yanında yaşayan çocuklar için 1997 yılından bu yana sürdürülüyor. Çocuklar vakfa, çocuk mahkemeleri uzmanları, okul rehber öğretmenleri tarafından yönlendiriliyor. Katılanların kardeşi, akranı, komşusu gibi sosyal yaşamı paylaşan, risk altında yoksun ve yoksul kesimlerde yaşayan çocuklar, önce bir velisi ile vakfa geliyor, uzmanla görüşmeler yapıyor ve kabul edilirse “Gençlik Merkezi Çocuğu’’ oluyor. Bu çocuklar, her pazar düzenli olarak vakıftaki programlara katılıyor, uzman koordinatörlüğünde, gönüllülerin katılımı ile çeşitli geliştirici etkinlikler uygulanıyor. Suça sürüklenmeyi önleme çalışmalarında, çocuklara çok çeşitli araçlarla ifade alanı açılıyor ve farklı iletişim kanalları ile kendilerini ifade edebilmelerine destek olunuyor. Bu süreçte psikososyal etkinliklerin yanında aile ile görüşme, çocuğa örgün öğretim desteği sağlama ve burs gibi faaliyetler de Gençlik Merkezi Projesi kapsamında bulunuyor. Vakıf içi etkinlikler; müzik, edebiyat, seramik, resim, drama, fotoğrafçılık, sinema, ritim, spor vb atölyeleri, etüd saatleri ve gerektiğinde bireysel ya da grup terapilerinden oluşuyor. Vakıf dışı çalışmalarında ise tiyatro, sinema, müze, bienal ziyaretleri, doğa sporları, piknik gibi etkinlikler yer alıyor. Gençlik Merkezi Programı kapsamında yapılan her etkinlik, gönüllülerin desteği ile sürüyor.

Vakfın amaçları

-Türkiye’de çocuk adalet sisteminin uluslararası standartlara ulaşması.

-Çocuğu suça iten risklerin ortadan kaldırılması.

-Özgürlüğünden yoksun ve risk altında olan çocuklara hizmet üreten kurumların uzmanlaşması, ulaşılabilir olması, etkili rehabilitasyon çalışmaları yapılması.

-Toplumda suça itilen çocuğa karşı var olan olumsuz bakış açısının ortadan kaldırılması.

-Tahliye sonrası 800 çocuğa destek.

-340 kişiye mesleki eğitim.

-1500’den fazla çocuk ve 4800 aile bireyine psikolojiksosyal destek.

-Bugüne kadar destek alan kişilerin yüzde 6’sına üniversite ve eğitim bursu desteği.

Tahliye olan çocuklardan...

 'Çıkar çıkmaz gökyüzüne baktım'

“Sonra içeriye düştüm, çocukluğumu yaşayamadan kendimi orada buldum.” (Yaş 16).

'Şimdiki aklım olsa kaçar giderdim...'

“Çocuk mu var evde yok mu hiç önemsemezlerdi, başka aileler öğle yemeğinde, akşam yemeğinde en azından çocuklarını eve çağırırlardı, en azından açlıklarını düşünürlerdi çocuklarının, bizimkilerde o da yoktu. Şimdiki aklım olsa kaçar giderdim o evden.” (Yaş 15).

 'Sadece benden para beklerlerdi'

“Para getiriyorsa iyi, getirmiyorsa kötü. O gün para kazanamadıysam eve giremezdim. İnsan çocuğuna bu paraları nerden buldun diye sormaz mı? Sadece benden para beklerlerdi, sadece para konusunda konuşurduk.” (Yaş 16).

 'İçimdeki ağlayan çocuk dışarı çıktı'

“Tahliyesiniz dediler. Biz inanamadık. Sonra arkadaşlarla vedalaşıp askeriyede işleri bitirip çıktık. Ailemize haber vermişler ama çıktığımızda daha gelmemişlerdi. Akşam karanlığında tahliye olduk. Çıkar çıkmaz gökyüzüne baktım. Gökyüzüne hep başım dik bakardım, artık normal bakınca da gökyüzünü görebiliyordum. Yıldızlara, gökyüzünün o anki manzarasına âşık oldum. Ama oradan ben değil ‘içimdeki ağlayan çocuk’ dışarı çıktı. (Yaş 17)

 'İntihar etmeyi düşünüyordum'

 “Özgürlük Vakfı ile karşılaşmış olmasaydım intihar etmeyi düşünüyordum. Çünkü içeri girmeden önce yaşadığım hayata devam etmek istemiyordum. Yine tek başına kalacaktım ve yine aynı şeyler olacaktı. Ama insana en yakınının yapmadığını başkaları yaptı, benim hayatım kurtuldu.” (Yaş 16).