Dogon uygarlığı Paris'te

Batı Afrika’nın kültürel açıdan en zengin ülkesi diye bilinen Mali’yi oluşturan en eski halklardan, yaklaşık 700 bin nüfuslu Dogonlar aynı zamanda bu kıtanın en köklü uygarlıklarından birinin uzantısıdır. Bu halkın yerleşim merkezi olan Doğu Mali, Nijer nehriyle Burkina Faso çölü arasında uzanan Bandiagara yarları ve Dogon yaylaları adeta Afrika’yı ikiye böler. Bugün bir kısmı Fildişi Sahili, birazı da Burkina Faso’da yaşayan Animizm, canlıcılık inancına bağlı Dogonlar Mali’nin Güney batı yöresindeki Mande bölgesine 14. yüzyılda İslamlaşma’ya uymadıkları için göçmüşler. Tarım ve demircilikte ustalaşmış bu halktan arta kalanlar, Afrika sanatı denince ilk akla gelen Dogon uygarlığının büyük çoğunluğu yağmalanmış, imha edilmiş ürünlerinin kalıntılarıdır.

Büyük oranda Fransız etnologlarının 1930’lardan itibaren ortaya çıkarıp Trocadéro İnsan Müzesi’ni kurmak amacıyla Paris’e taşıdığı maske, heykel gibi eserler söz konusu serginin ana malzemelerini oluşturuyor. Bölgeye 20. yüzyılın ikinci yarısında ilkel bir İslam anlayışınım girişiyle yıpranan, zarar gören hatta tümüyle yok edilen eserler, Dogon uygarlığının son izleri, örnekleri maalesef çok azalmış. Sergi sorumlularına göre yeryüzünde mevcut son Dogon başeserlerinin yaklaşık yarısı, 330 kadar çok değerli parça bu sergide meraklılara sunuluyor. Ağırlıklı olarak tahta yontma veya dökme maskeler, heykeller, büstler, pirinç ziynet ve süsleme eşyalarının yer aldığı bu benzersiz sergi bir dizi konferans, konser gibi paralel faaliyetle daha da zenginleştirilmiş. Ünlü etnolog ve sinemacı Jean Rouch 1974 yılında çektiği bir belgeselde törenler sırasında kullanılan maskelerin nasıl canlanarak “dans” ettiklerini anlatırken, ünlü yazar ve eski Kültür bakanlarından André Malraux “Afrika maskeleri insan ifadelerinin sabitleştirilmesi değil, -ölülerin- yeniden görünmesi” benzetmesini yapmış.

Bahçe Galerisi’nde yer alan ve esas olarak 3 bölümden oluşan “Dogon Başeserleri” sergisi 24 Temmuz’a kadar gezilebilir. http://www.quaibranly.fr/fr/programmation/expositions/a-l-affiche/dogon.html