Doç.Dr. Hakan Güneş: Küçük gerilimler kontrol dışına çıkabilir

İran’ın ABD İHA’sını düşürmesi askeri gerilim olasılığını da artırdı. Kısa dönemde bu meselenin nereye evrileceğini düşünüyorsunuz?

Tarihte işlerin şaka gibi başlayıp bir anda kontrolden çıktığı örneklere çok rastladık. Burada da benzer bir son yaşanabilir. ABD Başkanı Donald Trump’ın karşı saldırı emrini son anda durdurmasını bir erteleme olarak görüyorum. ABD, son olayı bir prestij kaybı olarak değerlendirecektir. Kısa süre içerisinde, İran Deniz Kuvvetleri’ne bağlı küçük bot veya tekneler ya da hava araçları hedef alınabilir. Öte yandan, İran-ABD gerilimi artık sıradan bir olay şeklinde görülmeye başlandı. Sürecin kapsamlı bir savaşa dönüşmeyeceği düşünülüyor. İran’ın dini lideri Ali Hamaney de bunun daha çok ekonomik ve psikolojik bir savaş olduğunu söylüyor. Yine de, Rusya’nın meselenin kontrolden çıkması riskini vurgulamasını haklı bir kaygı.

‘Masa vurgusu Riyad için’

Trump’ın sık sık müzakere masasına daveti gerçekçi mi?

İran İslam Devrimi sonrasında ilişkilerin son 40 yılına gerilim damga vurdu. Trump’ın İran karşıtı bölgesel politikasını ve Mısır-Suudi Arabistan-İsrail ile ilişkilerini de dikkate alırsak bu olasılığın düşük olduğunu düşünüyorum. Bunun dillendirilmesi de, Suudi Arabistan’dan daha çok taviz almak için kullanılan bir politika yöntemi olabilir pekâlâ.

ABD’nin güncel bölge siyasetinde İsrail’in korunması fikri egemen. Son krizi de bu pencereden mi yorumlamak gerek?

Ana motivasyonun İsrail olduğunu söyleyebiliriz. Son 15 yılda İsrail’in tehdit algısının yükseldiğine de tanık olduk. Zaten İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu gerilimden beslenen bir lider. Aynı şey, Trump ve Hamaney için de geçerli.

‘Türkiye’yi de zorlar’

Giderek sıkılaşan yaptırımlar karşısında İran’ın dayanma gücünü nasıl değerlendirirsiniz?

Gerilimin biraz yükselmesinin petrol fiyatlarını artırması nedeniyle İran’ın şimdilik tablodan memnun olabileceği şeklinde yorumlar yapılıyor ama elbette bu durum Tahran yönetimi açısından sürdürülebilir değil. Dahası, İran’ın hâlâ petrol bağımlılığının sürdüğünü görüyoruz. Bu açıdan İran’ın işi giderek zorlaşıyor. Kaldı ki, Halkbank olayını hatırlarsak, güncel politik tablo örneğin yaptırımlarla daha önce başka yollarla başa çıkan ve hatta fayda sağlayan Türkiye’yi de zorlayacak. Artık eskisi gibi yöntemlerin kolaylıkla uygulanması mümkün değil.