Dizi filmlere süre sınırı geliyor

Kültür ve Turizm Bakanlığı, korsan yayın ile mücadele ve eser sahibi hakları ile ilgili önemli değişiklikler içeren Fikir ve Sanat Eserleri Yasası’nda değişiklik yapan tasarıyı Meclis’e gönderdi. Tasarıda, cumhuriyet başsavcılıklarında fikri haklar bürosu kurulmasından, meslek birliklerinin ortak telif tarifesi belirlemesine, kütüphanelerin ödüç verme bedeli ödemesinden, kimsesiz eserlerin kamu tarafından kullanabilmesine kadar pek çok düzenlemeyi içeriyor. Tasarıda ayrıca, sinemadan müzik alanına, basılı yayınlara kadar da pek çok düzenleme yer alıyor. Ertuğrul Günay’ın Kültür ve Turizm Bakanlığı döneminden bu yana üzerinde çalışılan ve bir türlü Meclis’e sevk edilemeyen tasarı, seçimlere az bir zaman kala, bakanlık tarafından Meclis’e gönderildi. Tasarıda, özetle, şu düzenlemeler yer alıyor:

Dizi filmlere süre geliyor

-Sinema eseri sahibi ve film yapımcısı arasında akdedilen yapım sözleşmesinde aksi belirtilmedikçe eser sahibi, yayın, yeniden iletim ve erişime sunma haklarını yapımcıya devretmiş sayılır. Bu halde yahut anılan hakların yapımcıya veya bir başkasına sözleşmeyle devri ya da kullanım salahiyetinin verilmesi durumunda dahi eser sahibi, eserin hukuka uygun bir şekilde ilk gösterim veya umuma iletim tarihinden hangisi önce ise o tarihten itibaren beş yıl geçtikten sonra bu eseri yayımlayan, yeniden ileten ve erişime sunanlardan uygun bedel alma hakkına sahiptir.

-Dizi filmler bakımından bu süre altı yıldır. Bu hak devir ve feragate konu edilemez ve sadece meslek birlikleri aracılığıyla takip edilebilir.

-Yayımlanmış bir eserin eğitim, öğretim veya bilimsel araştırma sürecinde örnekleme maksadıyla doğrudan veya dolaylı olarak kâr amacı güdülmeksizin yüz yüze okunması, çalınması, oynanması, gösterilmesi veya uzaktan eğitim yöntemleriyle eğitime katılan kişi sayısıyla sınırlı olarak ve hak ihlallerini engellemeye yönelik teknolojik önlemlerin alınması kaydıyla erişime sunulması serbesttir. Bütün bu hallerde eser sahibinin ve eserin adının mutat şekilde açıklanması zorunludur. 

-Basılı ilim ve edebiyat eserlerinin kamuya açık kütüphaneler tarafından ödünç verilmesi serbesttir. Ancak zorunlu eğitim ve öğretim hizmeti veren kurumların kütüphaneleri hariç olmak üzere ödünç verenler, eser sahibi ile eseri yayımlayanlara tazmin amaçlı bir bedel ödemekle yükümlüdür ve bu bedel kütüphane kullanıcılarına yansıtılamaz. Bu bedelin en az yarısı, ödünç verme hakkını devretmiş olsa dahi eser sahiplerine aittir.

Fikri Haklar Bürosu

-Kamuya açık kütüphaneler ve müzeler ile arşivlerin, koleksiyonlarında bulunan eserleri muhafaza etmek amacıyla dijital veya diğer ortamlarda, doğrudan veya dolaylı ekonomik ya da ticari menfaat gütmeksizin çoğaltmaları serbesttir. Çoğaltmayı yapan kurum ve kuruluşun belirlenebilmesi ve hak ihlallerinin önlenmesi için gerekli tedbirlerin ve teknolojik önlemlerin yeterli seviyede alındığına dair ispat yükümlülüğü bu kurum ve kuruluşlara aittir.

 -Hak ihlallerinin önlenmesi amacıyla cumhuriyet başsavcılıklarında fikri haklar bürosu kurulabilir. Bu durumda cumhuriyet başsavcısınca yeterli sayıda cumhuriyet savcısı bu büroda görevlendirilir. 

-Alenileşmiş bir eserin karikatür, parodi veya pastiş amacıyla kullanılması serbesttir. 

-Müzik notaları hariç olmak üzere bir eserin, fotokopi ya da aynı sonucu doğuracak yöntemlerle kâğıt veya benzeri materyal üzerine, talebe bağlı olarak kısmen çoğaltılması serbesttir. Ancak çoğaltma hizmetini ücret karşılığı gerçekleştiren veya ücretsiz olsa dahi doğrudan ya da dolaylı ekonomik menfaat sağlamak suretiyle yaygın şekilde çoğaltma hizmeti veren gerçek veya tüzel kişiler, eser sahibi ve eseri yayımlayanlara tazmin amaçlı bir bedel ödemekle yükümlüdür.

Ortak tarife belirleyebilir

-Meslek birlikleri, eser veya bağlantılı hak konularının kullanımından kaynaklanan ödemelere ilişkin tarifeleri, bu kanunda yer alan esaslara uygun olarak makul seviyede tespit ederler. Meslek birlikleri protokole bağlamak suretiyle ortak tarife belirleyebilir. Aynı alanda birden fazla meslek birliğinin bulunması halinde bu meslek birliklerinin ortak tarife belirlemesi zorunludur.

-Araştırılmasına rağmen hak sahibi tespit edilemeyen veya hak sahibine ulaşılamayan alenileşmiş bir eser, koruma süresi sona ermeden önce Bakanlığın izniyle kamu kurum ve kuruluşları tarafından, kamu yararı amacıyla basit ruhsat çerçevesinde kullanılabilir.