Diktatörün kaçtığı günler

Fidel, savaş sırasında Sierra Maestra’daydı, ama oradan yönetmeye devam ediyordu. Che ise iktidarı ele geçirme operasyonu için merkeze gelmişti. Bu nedenle aralarında fiziksel temas yoktu.

-Mesela, 58’in son, 59’un ilk günündeki Zafer Günü’nden önce Fidel ve Che birbirilerini altı ay boyunca görmediler. Birbirlerine habercilerle mesaj yolluyorlardı. Böylece, Che biraz bağımsız hareket olanağı buldu. Fidel de ona güveniyor ve kendi sezgileriyle hareket etmesine izin veriyordu. Che, Las Villas’ta, Santa Clara’da yıldırım harekâtları düzenledi.

Fidel, savaş sırasında Sierra Maestra’daydı, ama oradan yönetmeye devam ediyordu. Che ise iktidarı ele geçirme operasyonu için merkeze gelmişti. Bu nedenle aralarında fiziksel temas yoktu. Ama Fidel’in stratejik fikirleri üzerine görüş alışverişi yapıyorlardı ve Fidel, Che’nin ne yapması gerektiğini belirtiyordu. Ayrıldıkları zaman Fidel açık ve net olarak Che’ye ve Camilo’ya, onlardan neler beklediğini anlatmıştı. Bir önderin sahip olması gereken en temel özelliklerden biri, görevleri açık ve net olarak belirlemesi, “Sizin şunu yapmanızı istiyorum” demesidir. Fidel de çok iyi bir önderdi.

<haber-dikey:1106004>

Hepimiz rüyaya inanmıştık

-Che’nin Las Villas’ı, Santa Clara’yı ele geçirmesinden sonra, Havana’ya 1 Ocak’ta varışını, zaferi nasıl yaşadınız? Rüyaya inanabildiniz mi?

Çok sevindik. Aylar boyunca uğrunda savaştığımız hedefe ulaşmıştık. Ama Fidel aynı fikirde değildi. O, esas mücadelenin şimdi başladığını düşünüyordu. Esas mücadele, hayalini kurduğumuz o toplumu inşa etme mücadelesiydi ki, çok fazla gayret gerektiriyordu. Fidel, Batista’nın ordusu Sierra Maestra’da Mario adında bir köylünün evini bombaladığında anlamıştı. Celia Sanchez’e  yazdığı notta, esas kaderinin emperyalizme karşı savaşmak olduğunu belirtti. Henüz ilk zafer kazanılmıştı, toplumu dönüştürecek gücü elde etmek. Ama bir de siyasi gücü elde etmek gerekiyordu.

-Devrim zafer yolunda yavaş yavaş inşa edildikçe, sivil halk, gerilla ordusuna katıldı ve bu kitlesel bir harekete dönüştü. İnanılmaz duygular yaşamış olmalısınız.

Evet, henüz mücadele devam ederken, her bir köyü aldığımızda, o köyün halkı bize katılıyordu. Sonunda, Aralık’ın 31’inde diktatörün kaçtığı kesinleştiğinde halkın mutluluğu inanılmazdı. Kutlamak için herkes sokaklara çıktı. Tiranlığı yıkmış olmanın sevinci ve mutluluğu vardı her yerde. Ve daha adil bir toplum yaratma düşüncesi de vardı.

-Gerillalardan kaçı zaferin kazanılacağına inanmıştı?

Bence hepimiz inandık kazanacağımıza. Çünkü hepimizin davaya inancı tamdı. Hiçbirimiz intihar etmeye çalışmıyorduk. Ama savaşta olduğumuzu ve savaşta ölünebileceğini biliyorduk. İnsan, kaybetmek için savaşmaz. İnsan, kazanmak ve uğrunda mücadele ettiği hedeflerini gerçekleştirmek için savaşır.

-Las Villas’tan sonra, yeşil bir Chevrolet ile gelişiniz var, Che, Aleida ve Alberto Castellanos ile birlikte. Bu, bir insanın hayatında yaşayabileceği en muhteşem deneyimlerden biri olmalı.

Öyle, tabii.

Halk hareketlerinde hep fırsatçılar çıkar

-Üstünden 60 yıl geçmiş olsa da hepinizi tebrik etmek isterim. Zaferden sonra gerillalara, yönetilmesi gereken bir ülke kaldı. Başlangıçta iktidarın devriyle ilgili bazı sorunlar yaşadılar.

Bu hep olur, halk hareketlerinde hep fırsatçı birileri çıkar. İsyan Ordusu’nun tamamı yüksek kültür ve eğitim seviyesindeki insanlardan oluşmuyordu. Bu nedenle, orduya katılmamış ama yönetim yeterliliğine sahip insanların önünü açmak gerekti. İlk yapılan şey, düşük eğitim seviyesine sahip olan köylüye ve İsyan Ordusu’nun tamamına okuma ve yazmayı öğretmek ve böylece kültür seviyesinin yükselmesini sağlamaktı. Parti kurulana kadar da İsyan Ordusu devrim sürecinin belkemiği oldu. Bu süreç içinde, devrimci olmayıp konjonktürden faydalanmak isteyenler de oldu tabii.

-Ocak ayının ilk günlerindeki devir sırasında ordunun başında General Cantillo ve geçici bir süre başkan kalacak Urrutia vardı; iktidarı direkt olarak gerillalara teslim etmediler.

Bu, bir sorun oldu, doğru. Ama olay, iktidarı direkt olarak teslim edip etmemek değildi çünkü iktidar zaten kesin olarak İsyan Ordusu’nun elindeydi. Onlar da, daha önceden 26 Temmuz Hareketi yapmış olanlardı, (Not: 1953 yılının 26 Temmuz günü Fidel ve arkadaşlarının Santiago de Cuba’daki Moncada kışlasına yaptıkları, hedefine o gün ulaşamayan eylem) Sosyalist Parti üyeleriydi, silahlı mücadele etmiş insanlardı. Unutmamanız gereken bir şey var ki, Küba’da o dönemde çok büyük bir komünizm karşıtlığı vardı. Bu nedenle, devrim köklerini ve çok daha eşitlikçi bir toplum için salmaya başladıkça bazı insanlar, “Devrim karpuza benziyor, dıştan yeşil ama içi kızıl” demeye başladılar. Onlar kızıla karşıydılar ve devrimi terk edip gittiler. Sosyal adalet için alınan önlemlerden hoşlanmadılar. Toprakların çalışanlara verilmesinden, okuryazarlığın artmasından, ırk ve cinsiyet ayrımcılığının kalkmasından hoşlanmadılar.

-Şu meşhur anekdota gelmek istiyorum. Görev paylaşımı yapılırken Fidel, “Merkez Bankası’nı kim yönetecek? Bana iyi bir ekonomist lazım” dediğinde, Che elini kaldırıp “Ben!” demiş. Fidel ona dönüp “Sen mi? Sen doktorsun, gerillasın, ben ekonomist dedim” deyince, Che de “Ben iyi bir komünist dedin sandım” demiş. Fidel de Merkez Bankası’nın kontrolünü ona vermiş.

Evet, Che elini kaldırır. Fidel de ona sorar “Sen ekonomist misin? Sen gerillasın, doktorsun, ekonomist değilsin.” Che de “Ben iyi bir komünist diye anladım” diye cevap verir ve devam eder “Ve bir komünist olarak bana vereceğiniz her göreve hazırım.”
İdeolojik olarak hazırdı

-Bunu duyduğunuzda çok gülmüş müydünüz?

(Gülüşmeler) Che, devrime katılanlar arasında hem eğitim hem de ideolojik açıdan en hazır olanlardan biriydi. Fidel, Che geldiğinde ideolojik olarak zaten hazır olduğunu söyler. Marksizm-Leninizmi biliyordu, belli bir ideolojik görüşü vardı, o yüzden büyük sorun yaşamadı. Ama tabii traktöre binen insanların bir kısmı Che’yle aynı görüşte değildi.

Çevirmen: Bilge Cerah Sunal

YARIN: BOLİVYA’DA İHANET, YOL AYRIMLARI VE ÖZEL MİSAFİRLER