Diktatörlüğü unutmuyorlar

1979 Af Kanunu'na göre Brezilya'da diktatörlük döneminde insan hakları ihlalleriyle ilgili hiçkimse teklif dahi edemez. Bazı kurbanlar o karanlık günlerle ilgili konuşmasına rağmen birçok Brezilyalı unutmayı tercih etmiş gözüküyor.

Ama 50 yıl önce yapılan askeri darbenin yıldönümünde ülkede o dönemler neler olup bittiği tartışmaları başladı. Brown Üniversitesi'nda Brezilya Tarihi ve Kültürü dersi veren Prof. James N. Green "İnsanları geçmişi yansıtıyor ve Brezilyalı yeni nesil diktatörlük hakkında bilgi ediniyor" dedi.

Resmi olarak bir anma planlanmadı ama geçen yılların aksine bu yıl büyük kentlerde yıldönümü anması için film gösterimleri, konferanslar ve tartışmalar organize ediliyor.

Başkent Brazil'de pazartesi günü basın toplantısında Devlet Başkanı Dilma Rousseff darbenin kurbanlarını andı. Rouseff "Bugün neler olduğunu hatırlamaya ihtiyacımız var. Orada ölen ve kaybolanlara borcumuz var, işkence gören, acı çekenlere borcumuz var, onların ailelerine borcumuz var" dedi.

BBC'nin bildirdiğine göre Adalet Bakanı Jose Eduardo Cardozo askeri yönetimin kurbanları için resmi bir özür yayınladı. Eski bir gerilla örgütünü üyesi Rousseff da işkence gören ve hapse atılanlar arasındaydı. Devlet Başkanı bugüne kadar kamuoyu karşısında neler yaşadığından hiç bahsetmedi.

Ülkedeki hakikatler komisyonu diktatörlüğün bitmesinden yaklaşık 30 yıl sonra o dönemin yetkililerinin itiraflarına sahne oluyor. Emekli albay Paulo Malhaes bu ay yaptığı itirafta gerilla örgütlerinin üyelerine işkence yaptığını, sakatladıklarını ve öldürdüklerini kabul etti. Emekli albay o taktiklerin silahlı direnişi bozduğunu söyledi. Malhaes komisyona "Yılanın başını keserseniz, yılanı bitirirsiniz" diyerek yaptıklarını savundu.

Bazı kurbanlar diktatörlüğün yankılarının hala kulaklarında olduğunu, geçen yıl Brezilya kentlerinde protestoculara yönelik polis müdahalesinin, Rio'da gecekondularda polis şiddettinin ve pazar günü Maer'de askeri operasyonların diktatörlüğü hatırlattığını belirtiyorlar.

Gecekondularda polislerin silahla öldürme olayları yaygın olmasına rağmen yetkililer nadiren cezalandırılıyor. Af Örgütü'ne göre Brezilya polisi bu yıl 2 bin ölümden sorumlu.

Darbeden bir yıl önce sol eğilimli Devlet Başkanı  Joao “Jango” Goulart bir sosyal reform programına girişti. 13 Mart 1964'te Rio'daki konuşması komünizme geçilecek şeklinde duyuruldu. (Gazeteport)

19 Mart'ta Sao Paulo'da reform karşıtı Özgürlük İçin Tanrı ile Birlikte Aile Yürüyüşü darbeye zemin hazırlamak için yapıldığı söylendi. Brezilya'da General Olimpia Mourao, 31 Mart 1964'te Minas Gerais eyaletinden Rio de Janeiro'ya giderek, darbe hareketini başlatmıştı. Dönemin solcu Devlet Başkanı Joao Goulart, ailesiyle Uruguay'a kaçmıştı.

21 yıllık askeri diktatörlük döneminde 300 veya 400 kişi öldürüldü, binlercesi işkence gördü. Arjantin ve Şili'de askeri diktatörlük döneminde daha fazla kişi öldürülmesine rağmen bu dönem Brezilya tarihinde travmatik dönem olarak anılır.