Dijital ortamlarda büyük tehlike: Siber zorbalık!

BİR TEKNOLOJİ TEHLİKESİ: SİBER ZORBALIK

Teknolojnin gelişmesiyle birlikte sosyal medya platformları ve kullanıcıları arttı. Tanıdık veya tanımadık birçok kişiyle iletişim kurulabilen bu ortamlarda yapılan paylaşımlarla zaman zaman insanlar birbirlerini hedef gösterebiliyor. İnternet üzerinden doğrudan veya dolaylı olarak kişiye zarar verme durumu ortaya çıkabiliyor. Kişiye kasti olarak yapılan bu zorbalık birçok psikolojik sorunu da beraberinde getiriyor. Kişiyi depresyona sokabilen hatta kimi zaman hayati sonuçlara yol açabilen siber zorbalık, çocuklardan yetişkinlere kadar bütün yaş gruplarını etkileyen günümüz dünyasının en büyük problemlerinden biri. Peki ama siber zorbalık nedir, insan psikolojsini nasıl etkiler, siber zorbalık nasıl önlenebilir ve hukuksal bir yaptırımı var mıdır? Uzman Psikolog Elif Efsun Tatar, siber zorbalıkla ilgili bilinmesi gerekenleri Cumhuriyet’e anlattı.

- Siber zorbalık nedir?

Siber zorbalık, teknoloji kaynaklarını kullanarak birine zarar vermektir. Zarar verme farklı şekillerde kendini gösterebilir; taciz etmek, aşağılamak, utandırmak, hakaret etmek, tehdit etmek, ifşa etmek, alay etmek, hedef göstermek vb. zorbalık yüz yüze yapılmadığı için, kişinin anonim kalma olasılığı maalesef çok yüksektir.

- İnsan psikolojisini nasıl etkiler?

Zorbalığa maruz kalan kişi kendini kapana kısılmış hisseder, zaman zaman korkabilir, özgüveni ve özsaygıyısı düşebilir, öğrenciyse okula gitmek istemeyebilir ya da akademik başarısı düşebilir, insanlardan uzaklaşabilir, öfkeli olabilir, içine kapanabilir, uyku düzeni bozulabilir. Kişi depresyona girebilir, kaygısı yükselebilir.

- Siber zorbalık mağduru bireyler kimlerdir ve yaşadıkları duygular nelerdir?

Siber zorbalığa her yaştan insan maruz kalabilmekle birlikte, çocuklarda ve özellikle ergenlerde siber zorbalığa maruz kalma oranı daha yüksektir. Ayrıca siber zorbalığa maruz kaldıklarını yetişkinlere söylemekten çekinebilirler. Siber zorbalığa uzun süre maruz kalmak kişiyi kendine zarar vermeye ya da kendi yaşamına son vermeye kadar götürebilmektedir maalesef.

- Nasıl önlenir?

Siber zorbalığı önlemek için alınabilecek birtakım önlemler vardır. Öncelikle çocuğu belirli bir yaşa kadar teknolojik araçlarla ve sosyal medyayla tanıştırmamak gerekir. Bir çocuğun, ortaokulu bitirene kadar hiçbir sosyal medya hesabı olmamalıdır. Yine aynı yaşa kadar, çocuklara telefon alınması zorunluysa bile (ailenin çocuğa ulaşması gerekiyorsa) akıllı telefon değil; internet özelliği olmayan tuşlu telefon alınmalıdır. Çocuk internet ve sosyal medyayla tanıştığı zaman, çocuğa bu konuda bilgi verilmeli, bunları hangi amaçla kullanabileceği, nelere dikkat etmesi gerektiği, hangi durumlarda ailesine haber vermesi gerektiği anlatılmalıdır. Çocuğun sosyal medya hesabı varsa ailesi tarafından takip edilmelidir. Çocuğun siber zorbalığa maruz kaldığı düşünülüyorsa aile kendisiyle konuşmalı ve yardım etmek istediğini belirtmelidir. Yetişkinlerin de siber zorbalığa uğrayabildikleri düşünülürse, onların da dikkat etmeleri gereken şeyler vardır. Öncelikle sosyal medya hesaplarındaki paylaşımlarının herkese açık olmaması, sadece arkadaşlarının bu paylaşımları görebilmeleri önemlidir. Kendilerini sosyal medyada takip etmek kişiyi tanıyıp tanımadıklarından emin olmalı, tanımıyorlarsa o kişilerle temas kurmamalılar. Bireysel yazışmalarda ve görüntülü konuşmalarda özel bilgilerini ve özel görüntülerini paylaşmamalılar. Siz veya çocuğunuz siber zorbalığa maruz kalırsa, yapılacak ilk şey kanıtları kaydetmek ve kişiyle iletişimi kesmektir. Sonrasında yasal sürece başvurulmalıdır.

- Hukuksal anlamda bir yaptırımı var mıdır?

Türkiye’de siber zorbalığa özel maddeler olmasa da birçok madde bu konuya uyarlanabilmekte ve siber zorbalık yapan kişi ceza alabilmektedir. Siber zorbalığın diğer suçlardan farkı internet üzerinden yapılıyor olmasıdır, bu yüzden de yaptırımı diğer suçlarla aynıdır. Siber zorbalığa maruz kalan kişi ya da ailesi, paylaşımın niteliğine bağlı olarak tehdit, hakaret, kişilik haklarına saldırı, rahatsızlık vermek gibi nedenlerle savcılığa başvurabilir.