Devrim şehidi Kubilay anılıyor... Bir ‘Cumhuriyet’ abidesi

Bugün Cumhuriyet tarihinin en önemli noktalarından biri olan Menemen olayının 87. yıldönümü. Asteğmen Mustafa Fehmi Kubilay, 23 Aralık 1930’da şeriat çağrısı yapan, “70 bin kişilik hilafet ordusu geliyor. Bize katılmayanlar kılıçtan geçirilecek” mesajı veren şeriatçı grup tarafından, başı bağ bıçağı ile kesilerek şehit edildi. Kubilay’ın başı şeriat bayrağının tepesine bağlandı. Yardıma gelen mahalle bekçileri Şevki ve Hasan da şeriatçı grup tarafından öldürüldü.

“Cumhuriyet devrimleri” uğruna şehit olan Kubilay ve arkadaşlarının günümüzde anıldığı anıt, “karşı devrim” sürecinin mimarları tarafından unutturulmak istense de “cumhuriyeti korumak ve yaymak için gazete çıkaran çocukların” eseri olma onurunu taşıyor. Mustafa Kemal Atatürk’ün tam da bu sözlerle kuruluşunu desteklediği gazetemiz, “gericileri” ve onlara karşı mücadeleyi görev bilen “cumhuriyetçileri” simgeleyen Menemen’deki olayın anıtlaşması için ilk kıvılcımı çakmıştı. Yalnızca bununla yetinmemiş, gazetemiz, Yıldıztepe’deki Kubilay anıtının yükselmesi için “kampanya” yürütmüştü. Gerici ayaklanma ve Kubilay’ın yaşadıklarının duyulması ardından, Cumhuriyet’in kurucusu Yunus Nadi, oğlu Nadir Nadi’nin, öğrenim gördüğü Viyana’dan gönderdiği mektuba, 11 Mart 1931’de “başmakalede” yer verir. Nadi, mektubunda sorar: “Şu cumhuriyet kurbanı Kubilay Bey namına Cumhuriyet gazetesi, bir abide yapmaya teşebbüs etse nasıl olur dersiniz?..”

“Cumhuriyet devrimleri” uğruna şehit olan Kubilay ve arkadaşlarının günümüzde anıldığı anıt, “karşı devrim” sürecinin mimarları tarafından unutturulmak istense de “cumhuriyeti korumak ve yaymak için gazete çıkaran çocukların” eseri olma onurunu taşıyor. Mustafa Kemal Atatürk’ün tam da bu sözlerle kuruluşunu desteklediği gazetemiz, “gericileri” ve onlara karşı mücadeleyi görev bilen “cumhuriyetçileri” simgeleyen Menemen’deki olayın anıtlaşması için ilk kıvılcımı çakmıştı. Yalnızca bununla yetinmemiş, gazetemiz, Yıldıztepe’deki Kubilay anıtının yükselmesi için “kampanya” yürütmüştü. Gerici ayaklanma ve Kubilay’ın yaşadıklarının duyulması ardından, Cumhuriyet’in kurucusu Yunus Nadi, oğlu Nadir Nadi’nin, öğrenim gördüğü Viyana’dan gönderdiği mektuba, 11 Mart 1931’de “başmakalede” yer verir. Nadi, mektubunda sorar: “Şu cumhuriyet kurbanı Kubilay Bey namına Cumhuriyet gazetesi, bir abide yapmaya teşebbüs etse nasıl olur dersiniz?..”

Nadir Nadi, önerisini şöyle gerekçelendiriyor, ardından yöntemini aktarır: “Önümüzdeki vaziyette Cumhuriyet, millete pekala önder olabilir. Yapılacak iş şudur: Menemen’de zabitin öldürüldüğü yerde muhteşem bir abide dikmek ve bu eserin vücude gelebilmesi için bütün vatandaşları ve bilhassa Menemenlileri ve İzmirlileri iştirake davet etmek.”

Yunus Nadi’, öneriyi hem “Ankara’ya” havale eder hem de millete. Gazetemiz tarafından başlatılan ve TBMM öncülüğünde gerçekleştirilen kampanya, yoğun ilgi görür. Anıt için tasarım yarışması düzenlenir. Cumhuriyet’in kampanyası sonuç verir ve Ratip Âşir Acudoğlu tarafından tasarlanan Kubilay anıtı, olayın meydana gelişinden yalnızca 3 yıl sonra Yıldıztepe’deki yerini alır. “İnandılar, dövüştüler, öldüler” yazan o anıtta şöyle der: “Emanetlerinin bekçisiyiz!”

Cumhuriyet devrimlerinin şehitleri Mustafa Fehmi Kubilay, Bekçi Hasan ile Şevki Bey bugün yine “katledildikleri” Menemen’de anılacak. Ancak AKP hükümetinin bürokraside gücünü kabul ettirdiği dönemlerden bu yana İzmir’deki olay, İzmir Valisi’nin katılımından yoksun olarak anılıyor. Üstelik son yıllarda, “üstten gelen talimatlar doğrultusunda” halkın törenleriyle “protokolün anması” ayrıştırılmış durumda. Bugün de İzmirliler ve Türkiye’nin diğer yerleşimlerinden gelen yurttaşlar, o duruşu sergilemek için Menemen’de “Demokrasi ve Laiklik Yürüyüşü”nde biraraya gelecek. Sabah saat 09.00’daki buluşmanın ardından Menemen metro istasyonu önünden, Kubilay anıtının bulunduğu Yıldıztepe’ye yürüyecek. ADD tarafından düzenlenen “2018, Cumhuriyetimizin taçlandığı yıl olacak” paneli, Menemen Belediye Kültür Merkezi’nde yapılacak.