Devlet sattığı araziler için para da ödeyecek

AKP, 2003 yılında çıkardığı yasa ile devlete ait arazilerin konut yapılması amacıyla yapı kooperatiflerine satılmasına olanak sağladı. Satılan arazilerde imar uygulaması sonrasında kamu hizmet alanlarına ayrılan yerler ise bedelsiz olarak yeniden Hazine’ye geçiyordu. Ancak Anayasa Mahkemesi, bu alanların bedelsiz olarak Hazine’ye verilmesi kuralını iptal etti. Bundan böyle devlet sattığı arazilerde, kamu hizmet alanı için ayrılan yerleri geri alırken bedelini ödemek zorunda olacak.

AYM devreye girdi

AKP 2003 yılında çıkardığı yasayla, Hazine’ye Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi ve KDV Yasası’nda Değişiklik Yapılması Hakkında Yasa’da değişiklik yaptı. Değişiklikle Hazine’ye ait arazilerin konut yapılmak için konut yapı kooperatiflerine, kooperatif birliklerine veya bu birliklerin oluşturduğu üst birliklere satılmasına olanak sağlandı. Maddeye göre satılan arazilerde yapılacak imar uygulaması sonucunda kamu hizmet alanları için ayrılan yerlerin bedelsiz olarak yeniden Hazine’ye geçmesi öngörülüyordu.

Bir kooperatif, bu yolla Hazine’den arazi satın aldı. Ancak satın aldığı arazinin bir bölümü daha sonra imar planında rehabilitasyon merkezi ve spor alanı kullanımına ayrılarak bedelsiz olarak Hazine’ye geçti. Kooperatif “Anayasa’ya aykırı” diyerek dava açtı. Ankara Batı 1. Asliye Hukuk Mahkemesi de yasadaki kamu hizmet alanlarına ayrılan yerlerin “bedelsiz” olarak yeniden Hazine’ye geçmesinin Anayasa’ya aykırı olduğu iddiasını ciddi bularak iptali için Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) başvurdu. AYM dün Resmi Gazete’de yayınlanan kararında, tüzel kişilerin mülkiyetinde bulunan taşınmazların kamu hizmet alanına ayrılan kısmının mülkiyetinin imar uygulaması sonucu bedelsiz olarak Hazine’ye geçmesinin mülkiyet hakkına müdahale oluşturduğuna dikkat çekti.

‘Ölçmek olanaksız’

Taşınmazları Hazine’den satın alan kişilerin ileride yapılacak imar uygulaması sonucunda kamu hizmet alanlarına ayrılan ve bedelsiz olarak Hazine’ye geçecek yerlerin taşınmazın ne kadarlık kısmına karşılık geleceğini bilmelerinin olanaksız olduğuna işaret eden Anayasa Mahkemesi, şu değerlendirmeyi yaptı:

‘Haklar çatışıyor’

“İmar uygulaması sonucu taşınmazın, bedelsiz olarak Hazine’ye devredilecek kısmına yönelik herhangi bir üst sınır getirilmemesi malikin Hazine’ye devretmekle topluma terk ettiği ekonomik değer ile imar uygulamasının, taşınmazın geride kalan kısmına sağladığı ekonomik katkı arasında makul bir orantısallığın bulunup bulunmadığına yönelik bir değerlendirme yapılmasına olanak vermemektedir. Bu da malike aşırı bir külfet yüklemekte ve kamu yararı ile malikin mülkiyet hakkı arasında gözetilmesi gereken adil dengeyi malik aleyhine bozmaktadır. Sonuç olarak imar uygulaması sonucu taşınmazın, bedelsiz olarak Hazine’ye devredilecek kısmına yönelik herhangi bir üst sınır getirilmemesi nedeniyle itiraz konusu kuralla mülkiyet hakkına yapılan müdahalenin orantısız olduğu sonucuna varılmaktadır.”

Sonrası için de geçerli

Anayasa Mahkemesi, arazinin “bedelsiz” olarak Hazine’ye devredilmesini Anayasa’ya aykırı bularak iptal etti. Bundan böyle Hazine’den konut yapmak için arazi satan alanlar, kamu hizmeti için ayrılacak yerleri Hazine’ye bedeli karşılığında verecek. Devlet kamu hizmet alanlarına ayrılan yerler için para ödemek zorunda kalacak.