Demokrasi ve barış yoksa yatırım da yok

Hükümetin uyguladığı teşvikli yatırımlardan aldığı payda Doğu ve Güneydoğu illeri en altta kaldı. 14 yıldaki teşvik uygulamaları, yatırımları ve bölgeler arası gelişmişlik farklarını giderme yönünde kayda değer bir sonuç yaratmadı. Sokağa çıkma yasakları ve OHAL nedeniyle Doğu ve Güneydoğu’daki birçok ilde yatırımlar durma noktasına gelirken, hükümetin son açıkladığı teşvik paketinin de demokrasi ve barış ortamı sağlanmadığı sürece işe yaramayacağı vurgulanıyor.

Hükümetin 14 yılda Doğu ve Güneydoğu illerinin daha fazla yatırım çekmesi için çıkardığı teşvik paketlerinde büyük hayal kırıklığı yaşandı. 2014’te en geri kalmış 15 Doğu ve Güneydoğu ilini kapsayan 6. Bölgede yatırım tutarı reel bazda yüzde 53.5 geriledi. Bölgede istihdam yüzde 41 azalışla 34 bin 718’den 20 bin 499’a düştü. 2005 ile 2016 arasındaki dönemde Doğu ve Güneydoğu’daki 23 ilde 152 bin civarında esnaf kapısına kilit vurmak zorunda kaldı.

Mevzuat yok

Başbakan Binali Yıldırım’ın 4 Eylül’de açıkladığı ‘Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi Cazibe Merkezleri Programı, Yatırım ve Destek Hamlesi’ paketinin mevzuatı hâlâ hazır değil.

2003 ile 2005 arasında Doğu ve Güneydoğu illerini kapsayan 6. bölgenin teşvikli yatırımlardan aldığı pay yatırımda yüzde 1.2, istihdamda ise yüzde 1.5 oldu. 2006-2008 döneminde de teşvikli yatırımların yüzde 3.2’si istihdamın ise yüzde 2.6’sı, 2009-2011’de ise yatırımların yüzde 4’ü istihdamın ise 0.2’si, 2012-2016’da ise yatırımların sadece yüzde 11.5’i istihdamın ise 0.2’si Doğu ve Güneydoğu illerine yapıldı.

2012’de uygulamaya konulan “Yeni teşvik sisteminin yıldızları” olacağı iddia edilen Doğu ve Güneydoğu’daki illerde, 4 yıllık uygulamanın sonuçları sosyo ekonomik koşullarda iyileşmeye işaret etmiyor. İşsizliğin, yoksulluğun had safhada olduğu, bu illerin sosyo ekonomik yapısında yatırımlar yoluyla iyileşme sağlanamadı, burası Türkiye’nin en geri kalmış bölgesi olmaya devam ediyor.

2002’de düzenlenen 2.654 teşvik belgesi kapsamındaki 135 bin 446 kişilik istihdam, aynı yıl 65 milyon dolayındaki ülke nüfusunun yüzde 0.21’ine denk geliyordu. 2015’te yüzde 0.19’a gerileyen bu oranın, ilk 7 aydaki seyre göre 2016’nın tümünde yüzde 0.17’ye kadar düşeceği görülüyor.

Yeni anlayış şart

CHP’li Umut Oran’a göre yeni açıklanan Doğu ve Güneydoğu teşvik paketi de önceki 4 teşvik gibi süslü vaatler içeren, göz boyama amaçlı bir pakettir. Ne yazık ki öncekiler gibi bu da yatırım, üretim ve istihdamı artıramayacak, teröre karşı ilaç olamayacak. Oran’a göre, AKP politikaları ülkede demokrasiyi, hukuk devletini ve buna bağlı olarak güveni ve yatırım ortamını tahrip etti. Türkiye’nin acilen yeni bir siyaset anlayışına, ekonomik ve diplomatik alanda kapsamlı bir restorasyona ihtiyacı var. Doğu-Güneydoğu için de tüm ülke için de kalkınma ve büyümenin, refah, huzur ve barışın adresi 1. sınıf demokrasidir.