Covid: Hastalığı ağır geçirenlerde 'depresyon, demans, inme riski artıyor'

Covid-19 teşhisi konmuş kişilerde altı ay sonra depresyon, demans, psikoz ve inme geçirme riskinin arttığı tespit edildi.

Covid'e yakalanmış kişilerin üçte birinde, bu tür psikolojik veya nörolojik hastalıkların ortaya çıktığı veya yeniden nüksettiği görüldü.

Covid'i ağır geçirip hastaneye kaldırılan, yoğun bakıma alınan kişilerde riskin daha da arttığı belirtiliyor.

Bunun, hastalığın yol açtığı stresin yanı sıra virüsün doğrudan beyin üzerindeki etkisinden kaynaklandığı sanılıyor.

İngiltere'de bilim insanları ABD'deki yarım milyon hastanın elektronik sağlık kayıtlarını inceledi ve bunların psikolojik ve nörolojik rahatsızlıklar geçirme ihtimaline baktı. En fazla rastlanan 14 hastalık üzerine duruldu. Bunlar arasında, beyin kanaması, inme, demans (bunama), Parkinson hastalığı, psikoz, anksiyete bozukluğu, duygudurum bozuklukları, Gullian-Barre sendromu (GBS) gibi hastalıklar vardı.

Covide yakalananlarda en yaygın görülen rahatsızlıklar anksiyete ve duygudurum bozuklukları oldu. Araştırmacılar bunun nedenini hastalığın ağır seyretmesi nedeniyle yaşanan strese bağlıyor.

İnme ve demans gibi hastalıkların ise koronavirüsün biyololojik etkisi veya vücudun genel olarak enfeksiyona tepkisi ile ilişkili olabileceği hastalığı belirtiliyor.

Covid-19'un Parkinson ve GBS (grip ile bağlantılı) riskini ise artırmadığı görüldü.

Araştırmalar gözleme dayandığı için araştırmacılar bu hastalıklara Covid'in neden olup olmadığına dair kesin yargıda bulunamıyor. Normal koşullarda da bazı kişilerde altı ay içinde inme veya depresyon gibi hastalıkların gelişmesi ihtimali de söz konusu.

Fakat Oxford Üniversitesi'nden araştırmacılar, grip ve diğer solunum yolları enfeksiyonu hastalarıyla kıyaslandığında Covid hastalarında beyni etkileyen rahatsızlıklara daha fazla rastlandığını gördü.

Ağır hastalarda risk artıyor

Covid hastalarında psikolojik ve nörolojik rahatsızlık riski, diğer solunum yolları enfeksiyonu hastalarına kıyasa yüzde 16, gribe yakalananlara kıyasla da yüzde 44 daha fazlaydı.

Covid hastalığının daha ağır seyretmesinin ise beyin ve ruh sağlığı üzerindeki olumsuz etkide bulunma riskini daha da artırdığı görüldü.

Duygudurum, anksiyete ve psikoz gibi rahatsızlıklar tüm Covid hastalarının yüzde 24'ünü etkilerken, hastaneye kaldırılan Covid hastalarının yüzde 25'ini, yoğun bakıma alınanların yüzde 28'ini, bilincin ve algının kaybolması şeklinde tarif edilebilecek hezeyan durumunu yaşayan hastaların ise yüzde 36'sını etkiliyordu.

Tüm Covid hastalarının yüzde 2'sini etkileyen inme riski ise yoğun bakıma kaldırılan hastalarda yüzde 7'ye, hezeyan geçiren hastalarda yüzde 9'a çıkıyordu.

Demans (bunama) genel olarak Covid hastalarının yüzde 0,7'sinde ortaya çıkarken, Covid sırasında hezeyan yaşayan hastalarda bu oran yüzde 5'e kadar yükseliyor.

İngiltere'deki Alzheimer Araştırma merkezinden Dr. Sara Imarisio, 7daha önceki araştırmalarda demans hastalarının Covid'i daha ağır geçirme riskinin arttığının görüldüğünü, bu yeni araştırmada ise tersi yönde bir bağlantı bulunduğunu ve aradaki nedensel ilişkinin araştırılması gerektiğini vurguladı.

Oxford Üniversitesi'nden nöroloji uzmanı Profesör Masud Husain de koronavirüsün beyne girip doğrudan hasara yol açtığına dair bulgular olduğunu kaydetti.

Covid, kanda pıhtılaşmaya yol açma gibi dolaylı nedenlerle de inme riskini artırabiliyor. Ayrıca enfeksiyona vücudun tepki vermesi sonucu ortaya çıkan genel enflamasyon (iltihabi durum) da beyni etkileyebiliyor.

Covid sonrasında söz konusu psikolojik ve nörolojik rahatsızlıklarla ilgili teşhis konan hastaların üçte birinden fazlasında bu hastalıklar ilk kez ortaya çıkmıştı.

Araştırmacılar, daha önce bu rahatsızlıkları olan kişilerde hastalığın yeniden nüksetmesi durumunda bile Covid'in buna neden olması ihtimalinin ortadan kalkmadığını belirtiyor.

Londra Kings College Üniversitesi'nden Prof Til Wykes, bu bulguların, Covid'in sadece solunum yollarıyla ilgili semptomlara değil, psikolojik ve nörolojik sorunlara da yol açabileceğine dair tahminleri doğruladığını belirtiyor.

Wykes, teşhisi takip eden altı aya bakıldığında Covid'in etkilerinin çok daha sonra ortaya çıkabileceğinin görüldüğünü söylüyor.