Covid aşısı: CoronaVac hakkında farklı etkinlik oranlarının açıklanması nasıl yorumlanıyor?

Bloomberg haber ajansı, Türkiye'nin de satın aldığı Çin aşısı CoronaVac için açıklanan dört farklı korunma oranının uzmanların kafasını karıştırdığını yazdı.

Haberde, Sinovac Biotech şirketinin geliştirdiği aşıyı halka yapmak için en hızlı adımların atıldığı Endonezya'da Covid-19'a karşı yüzde 65'lik bir etkinlik oranının bildirildiği kaydedildi. Ancak Endonezya'daki denemelere 1620 kişinin katıldığı ve bu testlerin anlamlı sonuçlar almak için çok küçük olduğu belirtiliyor.

Bloomberg'e göre Türkiye'deki denemelerde ise yüzde 91,25'lik etkinlik oranının açıklandı fakat yeterli bir sonuca varabilmek için çok küçük kapsamlı bir test yapıldı.

13 bin kişiyle CoronaVac aşısının en geniş kapsamlı denemesinin yapıldığı Brezilya'da ise kamuoyuna farklı etkinlik oranlarının açıklandığı vurgulanıyor.

Sinovac'ın üretim ve araştırma ortağı Butantan Enstitüsü, aşının Covid-19'un hafif geçirilmesini yüzde 100, orta şiddette ve ağır geçirilmesini yüzde 78 oranında engellediğini açıklamıştı.

Ancak Bloomberg, Brezilyalı bir internet sitesinin adını açıklamayan kaynaklara dayandırdığı haberde "gerçek" etkinlik oranının yüzde 50 ila 60 olduğunu bildirdiğini söylüyor.

Ancak Butantan Enstitüsü'nün bu haberin "spekülatif" olduğunu ve ek veriler açıklanacağını söylediğini bildiriyor.

Bloomberg, Covid-19 aşısı geliştirme yarışında farklı etkinlik oranlarının daha önce de bildirildiğini, Astra Zeneca'nın farklı doz uygulamalarına bağlı olarak farklı etkinlik oranları açıkladığını, aynı zamanda bildirilen tüm oranların denetleyici kurumların onay için şart koştuğu yüzde 50'nin üzerinde olduğunu vurguluyor.

'Finans ve prestij baskısı'

Ancak, bazı hükümetlerin vatandaşlarına Sinovac aşısı yapmayı taahhüt ettiği bir dönemde ortaya çıkan bu kafa karışıklığının, Batılı benzerlerine kıyasla daha az güvenlik ve test verisi açıklayan Çin üretimi aşıya karşı şüpheleri artırdığı da belirtiliyor.

Bloomberg'e konuşan Flinders Üniversitesi Tıp ve Tamu Sağlığı Fakültesi'nde Prof. Nikolai Petrovsky, "Bu denemelerde, sonuçların abartılması için dev bir finansal baskı var. Prestij baskısı da cabası. Salgını düzgün bir şekilde kontrol altına alamayan ülkeler, şu anda oy kazanmak ve içerideki tepkileri yatıştırmak için aşının faydalarını abartmak isterken, birçok vakada bu tür abartılı açıklamalar aynı zamanda siyasi amaç taşıyor" diyor.

Bir Sinovac sözcüsünün ise Brezilya, Türkiye ve Endonezya'daki denemelerden farklı sonuçlar alınması hakkında yorum yapmayı reddettiği ve Brezilya'daki ortakları Butan Enstitüsü'nün bu hafta ek veriler açıklayacağını söylediği aktarılıyor.

Veri konusunun bazı ülkelerde ve bölgelerde, Sinovac aşısının onay almasını geciktirdiği de vurgulanıyor.

Hong Kong Covid-19 Danışma Kurulu Üyesi ve Hong Kong Çin Üniversitesi Solunum Hastalıkları Profesörü David Hui, "Sinovac Ocak ayında Hong Kong'a aşı gönderecekti. Ancak 3. faz klinik deneme sonuçlarının duyurusunu üç kez ertelediler. Bu da başvuruların değerlendirilmesini geciktirdi" diyor.

Sinovac'ın, kesin etkinlik verilerini alacağını söylediği Brezilya'daki büyük deneme de yoğun şekilde inceleniyor.

Bloomberg'e göre, gözlemciler Butantan Enstitüsü'nün açıkladığı yüzde 78'lik etkinlik oranına şaşırdı. Açıklanan bilgilere göre denemeler sırasında 220 katılımcı Covid-19'a yakalandı. Bunların 160'ı placebo grubunda, 60'ı ise aşılananlar arasındaydı.

Aynı zamanda bir Covid-19 aşısı geliştirmete olan Vaxine Pty şirketinin araştırma direktörü de olan Petrovsky, katılımcıların aşılananlar ve placebo grubu arasında eşit dağıtılmış olması halinde, etkinlik oranının yüzde 62,5 çıkması gerektiğini vurguluyor.

New South Wales Üniversitesi'ndeki Kirby Enstitüsü Biyogüvenlik Programı Başkanı Raina MacIntyre ise placebo ve aşı grubundaki toplam denek sayısı gibi daha fazla veri, hakem onaylı yayınlarda açıklanana dek, dışarıdan yapılan hesaplamaların spekülatif olacağını söylüyor.

Sinovac'ın Brezilya'daki denemesinde protokolünden sapıp sapmadığı belirsiz.

AstraZeneca'nın Oxford Üniversitesi'yle birlikte geliştirdiği aşıda tam da bu yaşanmıştı. Yanlışlıkla ilk olarak yarım, sonra tam doz yapıldığında yüzde 90, protokolde öngörüldüğü gibi iki tam doz aşı yapıldığında ise yüzde 62'lik bir bir etkinlik oranı ortaya çıkmıştı.

Brezilya'nın ilaç ve tedavi onay kurumu Anvisa, aşıya onay vermeden önce Butantan Enstitüsü'nden denemeye ilişkin ek veriler istemişti.