Çocukların anne ve babalarına karşı şiddeti: 'Kocanız döverse çekip gidersiniz, çocuğunuz döverse gidemezsiniz'

Çoğu anne ve baba, şiddete eğilimli çocukları tarafından saldırıya uğrayacaklarından hiç endişe etmez. Ama böyle bir durum yaşandığında ebeveynler bir ikilemle karşı karşıya kalıyorlar.

Çekip gidemiyorlar ve yardım istediklerinde bunun çocuklarının hayatlarını etkilemesinden korkuyorlar. Araştırmalar, İngiltere'de sorunun çoğunlukla gizli kaldığını ve sandığımızdan çok daha sık görüldüğünü ortaya koyuyor.

Geçen yaz, 10 yaşındaki Aidan evin köpeğini öldürmeye karar verdi. Köpeği elindeki sosisle kandırıp, kanepenin arkasına götürdü ve elleriyle ağzını kapatıp, boğazını sıkmaya başladı.

Aidan'ın annesi Hazel da "Çılgınca olan, aslında köpeği sevmesi, beni de herkesten çok seviyor. Ancak bazen ikimizi hedef alıyor ve benden tepki almak için bana zarar vermeye çalışıyor" diyor.

Aidan tekmeliyor ve vuruyor ve ısırıyor da. Annesi Hazel'a ondan nefret ettiğini, ölmesini istediğini, bir silah alıp, onu vuracağını söylüyor.

Hatta bir defa annesini merdivenden itmeye çalıştı ve görme engeli olan Hazel'ın kör noktalarını fark edip, nereden geldiğini göremeyeceği yerlerden nesneler fırlatmaya başlattı. Son olarak, içindeki su ısınmamış olan bir su ısıtıcıyı fırlattı. Ancak Aidan, ısıtıcıyı fırlattığında içindeki suyun soğuk olduğunu bilmiyordu.

Hazel "Tacizkâr, zorba bir davranış gibi görünüyor. Aile içi şiddetin yaşandığı bir ilişkide gibiyim. Kocanızın size vurduğu ilk seferde, kapıdan çıkıp, gidebilirsiniz. Ancak bunu çocuğunuzla yapamazsınız, değil mi? Çünkü siz kurban olduğunuz kadar, koruyucusunuz da" diyor.

Aidan'ın bir başka aile üyesine karşı silah olarak kullanmasından bu yana, evdeki bıçaklar kilit altında. Ancak yine de bulabildiği keskin her şeyi kullanıyor. Makasları, hatta tırnak bıçaklarını.

Hazel "Her şey şiddete yol açabiliyor. Şiddete çekiliyor ve her durumun içindeki şiddeti görebiliyor. Basit çocuk programlarını bile izleyemiyoruz, çünkü içinde bir parça bile şiddet varsa, bunu tekrar tekrar uyguluyor" diyor.

Aidan, Hazel ve kocası tarafından evlat edinildiğinde dört yaşındaydı ve çift çocuğun sandıklarından çok daha ciddi sorunları olduğunu hemen anladılar.

Hazel "Daha ilk günden ciddi sorunlar olduğunu biliyorduk. Ama 'garip bir ortamdaydı, yerleştirildiği koruyucu ailedeki ortam gerçekten sağlıklı değildi. Neler olacak görelim diye düşündük' diyor.

Ama işler iyi gitmedi. Aiden daha en başında annesini yumrukladı, saçını çekti, tükürdü.

Hazel ve eşi, şiddetin zamanla azalacağını umuyordu ama daha da kötüleşti. Aidan beş yaşına kadar, gittiği okuldaki özel birimde çalışan yardımcı öğretmeni iki kez hastanelik etti. İlkinde, yere attığı bir şeyi almak için eğilen öğretmen asistanının yüzüne tekme atmıştı.

Okul çalışanlarına, Aidan şiddet gösterdiği zaman onu nasıl zapt edeceklerine yönelik özel eğitim verildi. Hazel, Aidan'ın 50 dakikalık "uzun tutulmanın" ardından, oğlunu gördüğü ilk seferi hatırlıyor.

"Sınıftaki küçük kanepede oturuyordu. Terlediği için sadece atleti kalmıştı. Yanında bir yardımcı öğretmen vardı. Titriyordu. Korkunçtu. Oturdum ve o da dizime kıvrılıp oturdu. Çok sarsıcıydı"

Hazel, geriye baktığında okul personelinin Aidan'ı böyle zapt etmesine izin vermesinin doğru olup olmadığını merak ediyor. Ancak Aidan'ı başka nasıl tutabilecekleri konusunda da pek emin değil.

"Onda bir travma yaratmış olmalı ama ne kadar şiddet dolu olabildiğini de biliyorum. Yardımcı öğretmenlerdeki yara izlerini gördüm ve kendilerini güvene almak için başka ne yapabilirlerdi, bilmiyorum"

Okul, Aidan'ın kendisi ve başkaları için tehlikeli olabileceği anlarda gidebileceği güvenli bir alan, minderli bir oda yaptı.

Hazel "Ama her gün oradaydı. O kadar kızıyordu ki, kapıdaki güçlendirilmiş camı üç kere kırdı"

Bu noktada okul, artık oğluyla başa çıkamayacaklarını söyledi.

2010'da, Oxford Üniversite'sindeki araştırmacılar, çocukların anne ve babalarına gösterdikleri şiddetle ilgili polis verilerinin ilk analizini yaptı. 12 aylık sürede Londra'da 1900 bu tür olay kayıtlara geçmişti.

Projenin başındaki Kriminoloji Profesörü Rachel Condry, ülke genelinde çoğu kayıtlara geçmeyen on binlerce vaka yaşandığını tahmin ediyor.

Condry "O kadar saklı bir sorun ki. Çok sayıda anne bunları polise bildiremeyeceklerini ve başka hizmetlerden herhangi bir yardım alamayacaklarını düşünüyor" diyor.

Anne ve babalar, çocuklarını ihbar etmeden önce yıllar süren şiddete maruz kalıyor ve sadece artık gerçekten korktuklarında telefon açıyorlar.

Condry "Son derece haklı olarak, çocuklarını kriminalize etmekten ve bunun yol açabileceği sorunlardan kaygılılar" diye konuşuyor.

Condry'nin çalışmasından önce bu çocukların anne ve babalarına gösterdiği şiddet konusunda çok az araştırma ve bu alanda çok az farkındalık vardı.

"Herhangi bir resmi sitede, hükümet politikasında yoktu, herhangi bir yerde geçmiyordu bile. Ama yine de çocuklarla ve aileleriyle çalışanlarla konuştuğumda, her tür bölgede, bu tür vakalarla karşılaştıklarını söylediler. Yani gerçekten ilginç bir sessizlik vardı."

Aileler, dostlarına bile neler yaşandığını söylemeyebiliyor.

Çocukların anne ve babalara gösterdiği şiddet konusunda bir kitap yazan Helen Bonnick de "Bundan büyük bir utanç duyuyorlar" diyor.

"Anne-babaysanız, göreviniz toplumun sorumlu bir üyesini, sevgi dolu, duyalı bir insan yetiştirmek ve işler böyle gitmediğinde, başarısız olduklarını düşünüyorlar. Bu konuda pek konuşmak istemiyorlar. Kimse konuşmadığında da bu deneyimi yaşayan tek insan olduklarını sanıyorlar."

Eşlerden yönelen aile içi şiddet gibi, çocukların anne ve babalarına gösterdiği şiddet, zengini ve yoksuluyla toplumun her kesiminde görülüyor. Sadece sosyal hizmetlerin bakımı altındaki çocuklarda görüldüğünü düşünmek yanlış olur. Aslında bu alanda çalışmalar yürüten bir hayır kurumunda çalışan Michelle John, kurumun evlat edinilen çocuklardan çok, biyolojik çocuklarından şiddet gören ailelere yardımcı olduğunu söylüyor.

Hazel'da olduğu gibi, en muhtemel hedefler de anneler oluyor.

Rachel Condry "Her tür aile içi şiddetin kurbanının kadınlar olması daha büyük bir olasılık. Burada da durum bu. Babaların başına gelse de, oğlun anneye gösterdiği şiddet en sık görüleni" diyor.

Çevredeki hiçbir okul artık Aidan'ı kabul etmiyor ve tüm özel birimleri okullar da ya Aidan'ı geri çevirdi ya da attılar. Çocuğu kabul eden tek okul arabayla yarım saat mesafede ve zorlu ihtiyaçlarına yanıt verebilecek düzeyde değil.

Hazel "Çocuğu kontrol altında tutuluyorlar, ancak hiçbir şey çözülmüyor. Hala zorluklar çekiyor" diyor.

Aidan, akademik anlamda da yaşıtlarından üç-dört yaş geride. Ancak güzel bir el yazısı var.

Hazel, zarar görmekten kaçınmak için Aidan şiddet sergilediğinde nasıl durumu yatıştırabileceğini öğreten paralı kurslara gitti.

Bir taktik, Aidan'ın zarar vermesini önlemek için büyük bir minder tutmak.

"İlkinde minderi elimden kaptı ve bana onunla vurmaya başladı. Ben de 'Tamam, daha sıkı tutmalıyım' diye düşündüm. İkincisinde işe yaradı. Minderi aramızda tutmayı başardım. Minderi yumrukladı, tekmeledi, etrafından dolanmaya çalıştı ama yapamadı"

Hazel, oğlunun şeytan olmadığını vurguluyor. Bu durumda olmasının nedeninin geçmişteki travmalar olduğunu ve bunun da onun hatası olmadığını söylüyor.

"Elinde değil, aslında çok tatlı, iyi bir çocuk. Çok da eğlenceli ve birbirimizi seviyoruz"

Ancak tüm bu yaşananlar yüzünden Hazel işini bırakmak zorunda kaldı. Sağlığı da iyice bozuldu. Sık sık zona hastalığına yakalandı ve son bir yılda iki kez zatürre oldu. Anti-depresan kullanıyor ve kocasıyla ilişkileri de bozuldu.

"Sorunlar olduğunu ve işlerin zor olacağını ilk fark ettiğimize, bir hata yaptığımızı ve başa çıkamayacağımızı düşündük. Ancak bunu yüksek sesle söylemek, bir şeyler yapmanız gerektiği anlamına geliyor. Dolayısıyla, ikimiz de bunu söylemedik. Altı ay boyunca birbirimizle konuşmadık."

Sorun olduğunu gösteren işaretler neler ?

Uzmanlara göre çocuğun davranışları kontrol edici, tehdit edici, göz korkutucu olduğunda artık normal değil. Gözlemlenmesi gereken işaretlerse şunlar;

• Çocuğunuzla çatışmadan kaçınmak için davranışlarınızı değiştirmeniz
• Kendi güvenliğiniz ve diğer aile üyelerinin güvenliğinden kaygı duymanız
• Çocuğun, diğer aile üyelerinin eşyalarına zarar vermesi ya da çalması
• Çocuğun sizi ya da diğerlerini tehdit etmesi
• Çocuğun kendine zarar vermesi ya da riskli davranışlarda bulunması, kendine zarar verme tehditlerini daima ciddiye alın
• Çocuğun evcil hayvanlara zulmetmesi

Hazel, birkaç yıl önce iyice düşündükten sonra bir adım atmanın eşiğine geldi.

"Ailenin tümü üzerindeki etkisinin çok kötü olduğunu gördüm ve Aidan'ı alıp, gitme kararı verdim."

Eşi Hazel'ı gitmemeye ikna etti. Şimdi gitmemenin doğru karar olduğunu kabul etse de, bu ailenin diğer çocuklarına karşı hissettiği suçluluk duygusunu azaltmıyor.

"Onların çocukluklarını da risk altına soktuk" diyor.

Hazel'ın ailesi, pandemiden çok önce başka insanların evlerine gitmeyi bırakmıştı. Büyük aile toplantıları yapmıyor ya da herhangi birine gitmiyorlar. Hazel ailesini Aidan okuldayken görüyor. Çünkü Aidan'ın yanında olmaya katlanamıyorlar. Ve Hazel, başka çocuklar da orada olacaksa arkadaşlarıyla görüşmüyor. O ve kocası akşamları ya da hafta sonları dışarı çıkamıyor, çünkü Aidan'ı bırakabilecekleri kimse yok.

Hazel "Son derece tecrit edici bir durum" diyor.

Ancak, onun yaşadıklarını yaşayan anne ve babalarla internet üzerinde konuşmak Hazel'ı çok rahatlatıyor. Çok sayıda insanın bunları yaşadığını bilmek Hazel için şaşırtıcı olmuş. "Bu durumda çok, çok, çok aile var" diyor.

Rachel Conry "Çocuğun anne ve babaya şiddeti bir yandan kimseyi ilgilendirmiyor bir yandan da, yalnızca tek bir kurumun sorumlulu altında olmaması nedeniyle herkesi ilgilendiyor. Bence bu gerçek bir sorun" diyor.

Ailenin en büyük umudu, Aidan'ı onun gibi çocukları üç yıl içinde rehabilite edebilecek yatılı bir okula gönderebilmek. Böylece evlerine geri dönebiliyor, aileleriyle yaşayabiliyor ve normal okullara gidebiliyorlar.

Hazel "Onu gerçekten tedavi edebilecek, gerçekten yardımcı olabilecek bir okula göndermek istiyorum" diyor.

Ancak bu okullara giriş kriterleri çok sık ve çok karmaşık, yani düşük bir ihtimal.

Hazel, Adrian'ın kabul edilmemesi halinde yaşamının ne hale gelebileceğinden kaygılı.

"İstismarcı bir eş olacak ve polisle çok sorun yaşayacak. Tepesi atacak ve kavgalara girecek. Ufukta hapis görüyorum" diyor.

Şimdilik durumu kontrol altında tutmaya çalışıyor. Aidan okuldayken, köpeğini gezdiriyor ve eve dönüşüne hazırlanıyor.

Evi darmadağın edebilir, meyve sepetinin içindekileri fırlatabilir. Ya da Aidan sesli kitaplarından aynı hikayeleri defalarca dinleyebilir ve akşam sakin geçebilir. Uyku vakti geldiğinde de her zaman olduğu gibi Hazel gece kalkıp, oğlu Aidan köpeği rahatsız etmesin diye alt katın kapılarını kilitler.

Aidan'ın mahremiyetini korumak için isimler değiştirildi.

İllüstrasyonlar Owen Gent