Cinsel suçlarda tutuklama için 'somut delil' kriterine formül arayışı

TBMM Genel Kurulu'nda geçen hafta yasalaştırılması planlanan 4. Yargı Paketi, iki kardeşin cinsel istismara uğradığı iddiasını içeren Elmalı davasında verilen tahliyeler nedeniyle gündeme gelen tutuklamada "somut delil" tartışması nedeniyle ertelendi.

Kamuoyundan gelen tepkiler üzerine düzenlemede revizyonu gündemine alan AKP, katalog suçlarda tutuklama için "somut delil" koşulunu içeren düzenlemede cinsel suçların kapsam dışı tutulması, bu maddenin tümüyle metinden çıkarılması ya da somut delilin bulunması için belli bir süre tanınması seçeneklerini değerlendiriyor.

TBMM Genel Kurul gündeminde bulunan ve yasalaşmayı bekleyen 4. Yargı Paketi, yargıya erişim, adli kontrol, kadına yönelik şiddet, tutuklama ve soruşturma usullerine ilişkin yeni düzenlemeler içeriyor.

Paketin tartışma konusu olmasının nedeni ise terör, insanlığa karşı suçlar, kasten adam öldürme, işkence, çocuğun cinsel istismarının da içinde bulunduğu "katalog suçlar"dan tutuklama için "kuvvetli şüphe"nin yanı sıra "somut delil" aranmasını içeren 13. maddesi.

AKP ne diyor?

İktidar partisi bu düzenlemeye, "haksız tutuklamaları" gerekçe gösteriyor ve özellikle terör suçlarında hakimin sadece sevk gerekçesine bakarak kimi zaman düşünce özgürlüğü kapsamına giren eylemler nedeniyle de kişilerin tutuklanmasını gerekçe gösteriyor.

Teklifin hazırlanmasında rol oynayan bir AKP yöneticisi, katalog suçlardan tutuklama için "somut delil aranması" koşulunun bir reform niteliğinde olduğunu belirtirken, bu tür düzenlemeler yapılırken getirisi ve götürüsüne de bakılması gerektiğini ifade ediyor:

"Mevcut halde, iddianamede, mahkemeye sevk nedeni terörse hakim direkt kişiyi tutukluyor ve bu şekilde bir çok mağduriyet oluşuyor. Ama terör suçu ile düşünce özgürlüğü arasında ince bir çizgi var. Biz diyoruz ki suçlama terör suçu değilse, beraatle sonuçlanma ihtimali yüksek bir dosyaysa burada tutuklama verilmesin, bunun için de sadece kuvvetli şüphe yeterli olmasın, somut delil de aransın. Elbette her kararın riskleri var.

"Bir gemideki 100 kişiden 99'u suçlu, 1'i suçsuzsa o gemiyi batırın diyemezsiniz. Evet katalog suçların kapsamı çok geniş ama adil bir düzenleme yapmak istiyorsanız bazı, burada getirisi götürüsüne bakılır, şu kişiler için şöyle olsun, bunun için böyle olsun deme imkanı yok."

AKP kaynakları, Yargıtay'ın bir çok içtihatında, istismar suçlarında beyanı esas kabul ettiğini, mağdurun böyle bir iddiayı kamuoyuna duyurması halini bir anlamda delil olarak gördüğünü, çocuğun istismarında da doğrudan mahkeme önüne çıkarılmadığını, çocukların öncelikle Çocuk İzlem Merkezlerinde değerlendirmeye alındığını ve burada yapılan değerlendirmelerin de somut delil kapsamında görüldüğü görüşünü dile getiriyorlar.

Muhalefet: İstismarcıya örtülü af

Muhalefet partileri ise tutuklamada somut delil aranmasına ilkesel olarak karşı olunmadığını ancak cinsel istismar suçlarının niteliği itibariyle, görüntülenmesi ya da fiziki bir sonucunun doğrudan görülemeyebileceğine işaret ediyorlar ve aynen yasalaşırsa bir istismarcılara "örtülü af" gelmiş olacağını savunuyor.

Teklifin TBMM Adalet Komisyonu'ndaki görüşmelerinde de muhalefet, özellikle çocuklara yönelik cinsel istismar suçlarının çoğu zaman işlendikten çok sonra ortaya çıktığına dikkat çekerek, bu suçlardan "kişinin beyanının esas alınması" ilkesinin korunması gerektiğini ifade ediyor.

CHP, bu nedenle de teklifin TBMM Genel Kurulu'ndaki görüşmelerinde, cinsel suçlarda "somut delil" kriterinin aranmaması için önerge vermeyi planlıyor.

İktidar 3 seçeneği değerlendiriyor

AKP, muhalefetin itirazlarına karşın, düzenlemeyi aynen Meclis'ten geçirmeyi planlıyordu. Ancak Elmalı davası nedeniyle, kamuoyu baskısı da dikkate alınarak, geçen hafta yasalaştırılması planlanan 4. Yargı Paketi'nin görüşmeleri gelecek haftaya ertelendi.

AKP de gerek muhalefet gerekse sivil toplum örgütlerinin eleştirisi üzerine, söz konusu maddeyle ilgili revizyonu gündemine aldı. AKP'de yapılan değerlendirmelerde, tutuklamada "somut delil" koşulunu içeren maddenin tümüyle teklif metninden çıkarılması, sadece cinsel suçlarda için "somut delil" kriterinin kapsam dışı tutulması ya da bu suçlardan somut delil için belli bir süre tanınması seçenekleri üzerinde duruluyor.

Muhalefet partileri de özellikle terör suçlarından tutuklama için "somut delil" koşulunun getirilmesine destek verdiği için düzenlemenin tümüyle teklif metninden çıkarılması zayıf olasılık olarak görülüyor.

Yapılacak değişiklik konusunda muhalefetle de uzlaşma sağlanması halinde, 4. Yargı paketinin gelecek hafta Meclis'te yasalaştırılması planlanıyor.