‘Çılgın kız’ın partisi 6 Aralık’ta

İlk kez Cumhuriyet’te 2012’de duyurduğumuz Zeugma’dan kaçırılan ve Gaziantep’in simgesine dönüşen, şarap ve tiyatro tanrısı Dionysos’un çılgın kızlarından ve “Çingene Kız” olarak bilinen “Meanad” mozaiğinin parçaları yurduna döndü. (Görsel 1) 6 Aralık’ta müzede sergilenmesine başlanacak. Halk, ona “Çingene Kız” adını taktı. Arkeologlar, İS 2. yüzyıldan olduğunu, bir bütün içinde yalnızca bu parçanın kaldığını, gerisinin çalındığını saptadılar. (Görsel 2)

Çok önceleri Gazianteplilere şu soruyu sormuştuk: “Riza Çakır, Mehmet Zengin, Halil Yurtsever, Kemal Akrat, Soydan Zengin adlı hemşerileriniz, acaba 2122 Haziran 1992’de Ayvaztepe’de yani Zeugma’da ne yapıyorlardı?”

Bir milyonu aşkın nüfuslu Gazianteplilerden çıt çıkmadı. Gece köstebeklerinin açtığı tünelde, ihbar üzerine kurtarma kazısı yapan müze müdürü Dr. Rifat Ergeç, İS 2. yüzyıldan şarap tanrısı Dionysos ile Ariadne’nin evlilik sahnesini betimleyen görkemli bir mozaik buldu.

Mozaiğin resmini ilk kez 1993’te Cumhuriyet’te yayımladım. Mozaik bir bina ile bağlantılı olduğu için yerinde kilit altında kalması uygun görüldü. (Görsel 3A-B) Ne var ki köstebekler mozaiğin önemli bölümünü kesip kaçırdılar. Şimdi bu mozaikten kalan bölüm, müzede öksüz çocuk gibi sergileniyor. Mozaiğin nerede olduğu bilinmiyor! (Görsel 4)

Gelelim Dionysos’un “Çingene Kız” mozaiğinin öteki parçalarına...

Bu mozaiklerin ABD Bowling Green Üniversitesi’nde sergilendiğini Zeugma’da kazı yapan arkeoloji profesörü Kutalmış Görkay, ilk kez Kültür Bakanlığı’na 2012’de bildirmiş ve görsellerini de vermişti. Antikacı Peter Marks, 12 parçadan oluşan bu mozaikleri ABD’de Bowling Green Üniversitesi’nin Wolfe Sanat Merkezi’ne 35 bin dolara satmıştı. (Görseller 6 B1-9)

Bu gelişme üzerine dönemin Kazılar ve Müzeler Genel Müdürü Murat Süslü, yardımcıları ile üniversiteye giderek bu mozaiklerin geri verilmesinde ilke anlaşmasına varmıştı.

Bu anlaşma üzerine, 15 Mayıs’ta Kültür Bakanlığı adına Türkiye’nin Şikago Başkonsolosluğu’nda New York’ta görevli Kültür Müdürü Tülin Sermin Özduran ile üniversite rektörü Dr. Rodney Rogers, sanat fakültesi dekanı Dr. Raymond Craig ve rektör yardımcısı Sean P. FitzGerald, “mozaiklerin Türkiye’ye geri verilmesi anlaşmasını” imzaladılar.

Anlaşmaya göre, Türkiye mozaiklerin kopyalarını üniversiteye gönderecek.

Bakan ve Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü yetkilileri değişince mozaiklerin peşi bırakıldı! “Aktüel Arkeoloji” dergisi mozaiklerin geri alınması için imza kampanyası başlattı. Kampanyaya 45 bini aşkın kişi katıldı. Belediye Başkanı Fatma Şahin bile son aylara kadar parmağını bile kıpırdatmamıştı!