Can güvenliği olmadan çalışan moto kuryeler anlatıyor: Hakkımızı sipariş ettik çabuk gelsin!

Kayıt dışı çalışmanın çok yüksek olduğu moto kuryelik sektörüne salgın nedeniyle işsiz kalan birçok kişi de dahil oldu. Eğitim almadan işe başlayan kuryelerin sırtına bir de “çabuk getir” baskısı eklenince her gün onlarca moto kurye kazası yaşanmaya başlandı. Durum öyle bir hal almış ki işlerini kaybetmek istemeyen kıuryeler kazadan sonra bile paketi yetiştirme telaşına giriyor. Temel talepleri ise: Güvenceli çalışmak, çok tehlikeli meslekler grubuna alınmak, mesleki yeterlilik belgesinin zorunlu tutulması, müşterilerden empati ve sabır.

SAKAT KALANLAR VAR

25 yıldır moto kuryelik yapan 45 yaşındaki Motosikletli Kuryeler Derneği Başkanı Mustafa Özdemir, sektördeki eğitim sorununa dikkat çekerek “Salgın başladığında insanlar virüs bize bulaşmasın diye her şeyden uzak duruyordu ama şimdi öyle bir hal aldı ki, insanlar internet üzerinden her şeyi almaya başladı. Bu iş de kuryelerin üzerine bindi. Normal şartlarda bir kuryenin eğitime tabi olup mesleki yeterlilik belgesi alması lazım. Ama belge mecburi tutulmuyor. Bizim amacımız da insanların eğitimlerini tamamlayıp bu belgeyi aldıktan sonra mesleğe yönelmesi. 

İşverenler, insanları güvencesizleştiriyorlar ama bu işin kaymağını yemekten de geri kalmıyorlar. Kuryeler ise yollarda kaza yapıyor, ömür boyu sakat kalan arkadaşlarımız var” şeklinde konuşuyor.

‘PANDEMİ TACİZLERİ 3’E KATLADI’

Güzellik sektöründe çalışırken işsiz kalan 24 yaşındaki Leyla Akçair de salgın döneminde moto kuryeliğe başladı. Bir kadın olarak moto kurye olmanın ne demek olduğunu anlatan Akçair şunları söylüyor:

“Erkek mesleği’ olarak adlandırılan bir meslekte çalıştığım için tüm kadınların yaşadığı trafikte tacizi ve mobbingi ben de yaşıyorum. Pandemi, bu süreçleri  günde nerdeyse 40 kişiyle muhattap kaldığımız için üçe katladı. 

Kadın olduğunuz için özlük hakları talepleri konusunda daha zayıf olduğunuzu sanıyorlar. Ama aksine biz kadınlar, işten çıkarmalara karşı sendikal örgütlenmeyi daha çok kurmaya çalışıyoruz.”

Özellikle trafikte tacize maruz kaldıklarını anlatan kadın kurye, “Saçlarım kaskın altından dalgalanıyor ve kadın olduğumu anlıyorlar. Bilerek dibime kadar yaklaşıp sıkıştıranlarla çok karşılaşıyorum. Ama biz daha görünür oldukça, daha çok örgütlendikçe bunları da aşacağımızı düşünüyorum” diyor.

Akçair, müşterilerden kadın olmasına ilişkin olumlu tepkiler aldığını da belirtiyor.

YALNIZCA 100 BİNİ KAYITLI

Tüm Anadolu Motosikletli Kuryeler Federasyonu Başkanı Çağdaş Yavuz ise, 900 bin civarında moto kuryenin yalnızca 100 bininin kayıtlı olduğunu söylüyor. Ölüm oranlarına ilişkin de bilgi veren Yavuz, “Pandemi başladığından beri kendi çabamızla saydığımız 203 kaybımız var. Bizim bilgimiz dışında olan da vardır” ifadelerini kullanıyor.

Yavuz sözlerini şöyle sürdürüyor:

“Herkes evinde ailesiyle, hastalıktan korkarak yaşarken biz sokaklarda vızır vızır insanlara hizmet götürmeye çalıştık. Sağlık çalışanları kadar özveride bulunduk. Peki, bu özverinin karşılığında ne alıyoruz? Bursa’da bir kurye dövülerek öldürüldü. Ankara’da kazadan sağ çıkan kuryeler saatlerce dövüldü. Kuryeler, geç kaldıkları gerekçesiyle müşteriler tarafından şiddete maruz bırakıldı.

ÖLÜMLER ARTTI

İş yükümüz üç katına kadar çıktı, günde 20 paket götürürken şu an 60 paket götürüyoruz. Hız baskısı arttı, ‘çabuk gelsin’ notlarından ölümler arttı. Normalde yılda 20 kurye kaybederken şu an 200 kurye kaybetmeye başladık. Biz kuryeler, günde 10 kez kaza atlatıyoruz, üstüne üstük bir de dayak yiyoruz. Bizim kaportamız canımız, düştüğümüz an vücudumuz zedeleniyor.”

SÜPER KAHRAMAN DEĞİLİZ

Biz süper kahraman değiliz, virüs kapabiliriz ama kimse bunu düşünmüyor.

Birisi tatlı istemiş “çok acil gelsin” yazmış. Bu, kuryeler üzerinden baskı oluşturuyor. Yemek sipariş uygulamaları puanlama sistemiyle çalışıyor. Kuryeler biraz gecikse müşteriler puanını düşürdüğü için restoranlar baskı oluşturuyor. Böyle olunca da kuryeler acele edip kaza yapıyor.

İŞSİZ KALAN KURYELİĞE BAŞLADI

Gıda sektöründe moto kuryelik yapan İstanbul Motosikletli Kuryeler Derneği Başkanı Murat Tomris de kayıtdışı çalışmaya vurgu yapanlardan. “En büyük sıkıntılardan biri işverenlerin sigorta yaptırmaması, sigorta kodlarını farklı iş kollarından girmeleri. Motokuryeler, bulaşıkçı, aşçı gibi gösteriliyor” diyor.

Moto kuryeliğin pandemi sürecinde en yaygın meslek haline geldiğini, işsiz kalan herkesin bu işe yöneldiğini ifade eden Tomris, yaşanan kazaların giderek arttığına vurgu yaparak, “Daha dün bir kurye arkadaşım kaza yapıp bacağını kırdı. Sadece benim kulağıma gelen günlük 7-8 kaza var. Pandemi sürecinde paket servise geçildiği için restoran sahipleri işçi çıkarıp az işçiyle çok iş yaptırmak istiyor. Bu da tempoyu ve baskıyı artırdı. İnsanlarda da bilinç yok. Sanıyorlar ki; bir tek sipariş onlara geliyor” diyor.

BİR TEŞEKKÜR ETSİNLER

31 yaşındaki Suat Yerlikaya 2007’den bu yana moto kuryelik yapıyor. Yerlikaya müşterilerden en azından bir teşekkür beklediklerini belirtti.