Büyümede değirmenin suyu devletten

Türkiye ekonomisi iki genel seçimin yapıldığı 2015’te yüzde 4 büyürken, devletin nihai tüketim harcamaları sabit fiyatlarla yüzde 6.7 ile en fazla büyüyen kalem oldu. Türkiye İstatistik Kurumu’nun açıkladığı verilere göre seçim dönemleri olan üçüncü çeyrek ve dördüncü çeyrekte ise devletin tüketimi katlanarak arttı.

DİĞER YAZILAR İÇİN TIKLAYINIZ

Erken seçim döneminde devlet neredeyse kamu ve özel sektörün toplam yaptığı makine ve teçhizat yatırımı kadar harcama yaptı. 2015’in son çeyreğinde 4.8 milyar liralık makine teçhizat yatırımı yapılırken, devletin tüketimi yüzde 8.1 artışla 4.7 milyar lira oldu. Bu tüketimin 3.1 milyar lirası mal ve hizmet alımından kaynaklandı. Aynı şekilde haziran seçimlerine denk gelen üçüncü çeyrekte devlet 3.6 milyar liralık tüketim harcaması yaptı.

İnşaat yükselişte

2015 genelinde devletin nihai tüketim harcamaları sabit fiyatlarla 15 milyar doları bulurken, 18 milyar liralık makine teçhizat yatırımı yapıldı. İnşaat harcamaları ise 2015’in tamamında 13 milyar liraya ulaştı. Kamunun yaptığı inşaat harcamaları 2014’te yüzde 10.7 azalırken, 2015’te yüzde 8.4 arttı. Özel sektörün inşaat harcamaları ise 2014’te yüzde 9.4 artarken 2015’te yüzde 1.2 azaldı. Son çeyrekte ise yüzde 2.5 artış kaydetti. İnşaat sektörü son çeyrekte yüzde 5.7 büyüdü.

Hanehalkı tüketimi ise büyümeyi sırtlayan kalem olmayı sürdürdü. Tüketim odaklı büyümenin sağlıklı ve sürdürülebilir olmadığı uyarılarına rağmen hanehalkı tüketim harcamaları geçen yıl yüzde 4.5 artarak büyümeye üç puanlık katkı sağladı

Dolardaki yüzde 25 artış cazibesine rağmen, artan jeopolitik riskler ve siyasi gerginlikler nedeniyle net ihracat büyümeyi 0.3 puan aşağı çekti. Devletin nihai tüketim harcamaları 0.7 puan, gayrisafi sabit sermaye oluşumu ise 0.9 puan büyümeye pozitif katkı sağladı. Stok değişimlerinin de 0.3 puanlık negatif etkisi oldu.

1138 dolar fakirleştik

Türkiye’nin üretim yöntemiyle gayrisafi yurtiçi hasılası (GSYH) cari fiyatlarla yüzde 11.7’lik artışla 1 trilyon 953 milyar 561 milyon TL olurken, dolar bazında GSYH 2014’teki 799 milyar 370 milyon dolardan 719 milyar 967 milyon dolara geriledi. 2014’te 10 bin 404 dolar olarak hesaplanan kişi başı GSYH ise 2015’te 9 bin 266 dolara geriledi. Kişi başı GSYH 2013 yılında ise 10 bin 822 dolar olarak hesaplanmıştı. Orta Vadeli Plan’da yapılan hesaplama değişikliğiyle kişi başı GSYH’deki düşüş gizlenmeye çalışılsa da son bir yılda 1138 dolar fakirleştik. Hükümetin 2023 hedefi olan kişi başı 25 bin dolarlık GSYH hedefine ise Türkiye oldukça uzak.

Hedefin 3 kat gerisinde

Bu hedefi yakalamak için kişi başı GSYH’nin 7 yılda 3 kat artması gerekiyor. Orta Vadeli Plan’da büyüme hedefi önce yüzde 5’ten 4’e düşürülmüştü. 2016-2018 OVP’de ise yüzde 4’ten yüzde 3’e çekilmişti. Diğer yandan Türkiye’nin işsizlik oranını azaltması için en az yüzde 5 büyümesi gerekiyor. Yüzde 4’lük büyüme işsizliğin artacağı anlamına geliyor.

DİĞER YAZILAR İÇİN TIKLAYINIZ

Türkiye 18. ekonomi

Türkiye’nin dolar bazında GSYH’si 719.9 milyar dolar. Bu rakamla Türkiye Suudi Arabistan’ın da gerisine düşerek dünyanın en büyük 19. ekonomisi olacaktı. Suudi Arabistan GSYH’si de 746 milyardan 653 milyar dolara gerileyince Türkiye 18. sıraya demirlemiş oldu. Türkiye 2014’te 17. sıradan 18’e gerilemişti.