BM’den Türkiye’ye sert eleştiri: 'Kutuplaşma sürer'

Birleşmiş Milletler’in uzun yıllar sonra hazırladığı “Türkiye” raporunda, AKP hükümetine sert eleştiriler yöneltildi. Raporda iktidarın, istikrarı siyasi kutuplaşma ve keskinlik pahasına gerçekleştirdiği belirtilirken, kutuplaşmaların sürebileceği uyarısında bulunuldu. Hükümetin, HSYK ve Yargıtay’ın da bulunduğu yargı üzerindeki kontrolünü artırmak için adımlar attığına işaret edilen raporda, cinsiyet eşitsizliği ve kadına yönelik şiddet konularında Türkiye’nin kötü karnesi anımsatılıyor. Raporda, “Neredeyse hergün eski eşleri tarafından öldürülen kadınlara ilişkin haberler yayınlanırken, daha fazlası ise duyulmuyor” deniliyor.

BM’nin uzun yıllar sonra hazırladığı Türkiye raporunun taslağına Cumhuriyet ulaştı. BM’nin kendi bünyesindeki kurumları için “iç çalışma” niteliğinde hazırladığı “Ortak Ülke Değerlendirmesi” başlıklı rapor, bu yıl Türkiye’nin kalkınma planına paralel olarak bu yıl hazırlandı.

‘İstikrar kutuplaşma üzerinden gerçekleşti’

Raporda, hükümetin istikrarı “büyük ölçüde mevcut ideolojik ve toplumsal fay hatları boyunca yükselen siyasi kutuplaşma ve keskinlik pahasına gerçekleştirdiği” belirtilirken, muhalefetin AKP’yi güçler ayrılığı ilkesine karşı gelme, basın özgürlüğünü engelleme, yolsuzluk, siyasi İslam ve başta Suriye krizi olmak üzere uluslararası ilişkilerdeki başarısızlık ve güvenliğin tehlikeye atılması konularında suçladığı belirtiliyor. Raporda, “Hassas siyasi kutuplaşma sürecek gibi görülüyor” deniliyor.

‘Hükümet yargıyı kontrol adımları attı’

Hükümetin son çıkışları dikkate alındığında ortaya çıkan güce yoğunlaşma tablosunun bu kutuplaşmayı daha da artırabileceğine dikkat çekilen raporda, ülkenin demokrasi ve demokratik hesap verebilirlik konularında önemli bir sürece girdiğine işaret edilirken, gündemdeki MİT’in yetkilerini artıran düzenlemelerin buna örnek olduğu anlatılıyor. AKP iktidarının son dönemde yargı üzerindeki kontrolünü artırmaya dönük bazı adımlar attığı anımsatılan raporda, 17-25 Aralık sürecine de değiniliyor. Sürecin ardından Emniyet içerisinde çok sayıda polisin tutuklandığına değinilen raporda, diğer taraftan da yolsuzluk operasyonlarında adı geçen bakanlar için kurulan Meclis komisyonunun çalışmalarının bir dönem ertelendiği anımsatılıyor. Raporda, bu durumun BM’nin de aralarında bulunduğu uluslararası aktörlerin Türkiye hakkında olumsuz bir tavır takınmasına yol açabileceği ifade ediliyor.

Gezi vurgusu

Raporda, Gezi direnişine de değiniliyor. 2011 genel seçimlerinin ardından parlamentoda grubu bulunan partiler tarafından Anayasa komisyonu oluşturulduğu ancak sürecin sağlıklı ilerleyemediği belirtilen raporda, sürecin yansımaları doğrultusunda toplumiçindeki siyasi kutuplaşmanın genişleyeceğinin Gezi Parkı direnişi ile netleştiği anlatılıyor. Raporda, “İstanbul’dan diğer büyük kentlere de yayılan bu devasa gösterilerin kıvılcımı çevresel bir olaydı. Ancak, toplumda, Kemalistler, laikler, solcular, Aleviler, çevreciler kadın grupları, liberaller ve futbol taraftarlarından oluşan çok sayıdaki AKP karşıtı grup sürece eninde sonunda dahil oldu” deniliyor. Raporda, 2013’te gerçekleştirilen devasa sokak gösterilerinde çok sayıda ölümcül vaka ve yaralanmaların yanı sıra binlerce kişinin de gözaltına alındığı anımsatılırken, eylemlerin sert güç kullanılarak bastırıldığı vurgulanıyor.

‘Kadına şiddet kaygı verici’

Raporda cinsiyet eşitsizliği ve kadına yönelik şiddet konularında da çarpıcı saptamalar yapılıyor. Türkiye’de cinsiyetten kaynaklı şiddetin ulusal ve uluslararası kadın organizasyonları ile devletin en önemli kaygısı olduğuna değinilen raporda, “Neredeyse hergün eski eşleri tarafından öldürülen kadınlara ilişkin haberler yayınlanırken, daha fazlası ise duyulmuyor” deniliyor. Türkiye’nin cinsiyet eşitliği bakımından iş yaşamı, politikaya katılım ve karar alıcı konumlar noktasında uluslararası arenadaki “kötü skorunu” sürdürdüğü belirtilen raporda, özellikle karar alıcı pozisyonlarda erkeklerle kadınların aynı seviyede rol oynayamadıklarının altı çiziliyor.

‘Kızlar ayrımcılığı erken yaşta hissediyor’

Kız çocuklarının, cinsiyet eşitsizliğini henüz çocukluk ve özellikle ergenlik süreçlerinde hissetmeye başladıklarına işaret edilen raporda, erkeklere nazaran ev işleriyle ilgilenen kız çocuklarının internet kullanımı, seyehat ve sosyal etkinliklerde daha kısıtlamalarla yüzleştiklerine dikkat çekiliyor.