Bir trajedinin anatomisi!

Anılar, Ziya Yergök’ün ilk elden tanıklığı ve değerlendirmeleri eşliğinde, yakın tarihin en ağır kayıplarının verildiği Sarıkamış Harekâtı’nda yaşananları tüm cepheleriyle ortaya koyuyor. Yaralanıp esir düştükten sonra alt yıl boyunca kamplarda verdiği yaşam mücadelesi, kaçış planları, dönüşte Batı Cephesi’ne asker sevkiyatında görev alması, savaş yıllarında gözlemlediği asker psikolojisi ve Orta Asya geleneksel yaşam biçimleri de tarihi detaylarla aktarılıyor. 

Tuğgeneral Ziya Yergök, Sarıkamış öncesindeki Köprüköy ve Azap Savaşlarından başlattığı anılarını, Sarıkamış’ta esaretten kurtulduktan çok sonra, 15 Temmuz 1933’te yazmaya başlamış. Sunuş yazısını kaleme alan Prof. Dr. Bingür Sönmez’in de vurguladığı gibi; yorumları hiçbir duygusallık ya da gereksiz suçlama ve hakaret içermiyor. Günahları, sevaplarıyla, eğrileri, doğrularıyla, nedenleri ve ağır sonuçlarıyla Sarıkamış ta yaşananları, asker ve sivil halkın dramını gerçekçi bir şekilde ortaya koyuyor. Şöyle ki: 

Kasım 1914... Osmanlı-Rus savaşı sürmektedir. Askerimiz Köprüköy ve Azap muharebelerinde başarı kazanmıştır. 22 Aralık 1914... Zaferlerin ardından ordumuz, o gün başlayacak ve Ocak ayının ikinci haftasında sonlanacak Sarıkamış Harekâtı’nda yakın tarihin en büyük felaketiyle karşılaşmak üzeredir. 

Enver Paşa’nın komutanlığında gerçekleşen Sarıkamış Harekâtında; 90 bin mevcudu olan ordumuzun önemli bir kısmı ya savaşta çarpışarak ya soğuktan donarak ya da tifüs ve zatürre gibi hastalıklardan şehit olur. Esir düşen askerlerimizin bir kısmı ise esir kamplarında yaşamını yitirir. 

TUĞGENERAL ZİYA YERGÖK’ÜN ANILARI NASIL KİTAPLAŞTI?

Tuğgeneral Ziya Yergök’ün yeğeni, CHP eski Adana Milletvekili avukat Ziya Yergök, “Tuğgeneral Ziya Yergök’ün Anıları - Sarıkamış’tan Esarete (1914-1920)” adlı kitaba ilişkin görüşlerini şöyle dile getirdi:

“Aile büyüğümüz Tuğgeneral Ziya Yergök, anılarını 6 yıla yaklaşan uzun esaret döneminde yazmış ve esir kampından firar ederken yurda dönüşte getirmesi için arkadaşına bırakmış ancak Rusların korkusuyla yakıldığı anlaşılan ve üç defter halinde toplam 1800 sayfa tutan anılarını emeklilikten sonra 1933’te, yeniden yazmış ve ailemizce de özenle muhafaza edilmiştir. Minnet ve saygıyla andığım sahaf ve araştırmacı yazar Sami Önal’a 2005 yılı başında bu defterleri götürdüm ve Sami beyin titiz ve özenli çalışması ile ‘Sarıkamış’tan Esarete’ kitabının ilk baskısı 2005 yılı sonunda Remzi Kitabevi’nden yayınlandı ve 8 baskı yaptı. Kitabın baskısının tükenmesi ve yakın tarihe ilgi duyan okurların isteği üzerine, Tarihçi Kitabevi, Sarıkamış Dayanışma Grubu Kurucu Başkanı Prof. Dr. Bingür Sönmez’in, kitabın ruhunu çok iyi yansıtan harika ‘Sunuş’ yazısıyla ve yine Hocanın özel arşivinden yer alan fotoğraflarla genişletilmiş 9 uncu baskısını kısa bir süre önce yayımladı. Prof. Dr. Bingür Sönmez’e ve Tarihçi Kitabevi’ne, Nevin ve Necip Azakoğlu’na ailemiz adına içten teşekkürlerimi sunarım.”