'Bir Şiirden' Turgut Uyar! (19.08.2020)

Fotoğraf: İSA ÇELİK

Mimar bir dostum vardır. Lisede de beraberdik, üniversite de. 45 yıllık karıncaincitmez dost, buluştuğumuzda bir armağan getirmişti bana. Çok zamanlar önce ölmüş bir ünlü şairin şiir eleştirilerinden oluşan incecik bir kitap: “Bir Şiirden”, Turgut Uyar…

Haftada bir, kimi zaman iki kitap okuyan bendeniz Turgut Uyar’ın 102 sayfalık “minnak” ve fakat dev kitabını on günde deviremedi desem?... Ne olmuştu bana?.. Üstelik kitap her zaman müstehzi dudak bükmelerle ele alıp birkaç sayfasını çevirdikten sonra bir kenara fırlattığımız derleme yazılardan oluşuyordu. 

GÖZÜPEK VE ŞAİRANE BİR ADANMIŞLIK

Olay şuydu: “Bir Şiirden” kitabında Turgut Uyar, Türk edebiyatında bugün en çok özlediğimiz, eksikliğini hissettiğimiz kişilikli eleştirmenliği damardan ve sakınmasız, hesapsız ve müdanasız, cüretkâr ve feragatli ve has şairlere özgü gözüpeklik ve şairane bir adanmışlıkla yapıyordu. 

Öyle ki sadece bir sayfa süren bir değerlendirmeyi kimi zaman bir saatte okuyabiliyordunuz. Çünkü dönüp bahsedilen şairin şiirlerine göz atmak, bazı kavramların hangi kaynaklarda nasıl geçtiğini gözden geçirmek, şairlerarası didişmelerden kaynaklanan muhteris ithamların yazılara yön verip vermediğini tetkik etmek ve hepsinden önemlisi kusursuz bir Türkçe ile kaleme alınmış yazıların edebi lezzetinden bir türlü kopamamak söz konusuydu. 

‘OKUYUN, HAYATA BAKIŞINIZ DEĞİŞSİN!’

Turgut Uyar, edebiyata ilgi duyan her kesimden insana gerçek bir lektürel şölen vermekte bu çok değerli toplama kitabında. Öyle ki bu kitabı okuduktan sonra şiire de şaire de ve hatta hayata da bakışınız değişebilir. O derece yani!

Abdülhak Hamit, Mehmet Emin Yurdakul, Yahya Kemal Beyatlı, Faruk Nafiz Çamlıbel, Orhan Seyfi Orhon, Kemalettin Kamî Kamu, Necip Fazık Kısakürek, Nazım Hikmet Ran, Ahmet Kutsi Tecer, Mümtaz Zeki Taşkın, Bedri Rahmi Eyüboğlu, Ahmet Muhip Dranas, Cahit Sıtkı Tarancı, Muzaffer Tayyip, Rüştü Onur, Orhan Veli Kanık, Oktay Rifat, Sabahattin Kudret Aksel, Cahit Külebi, Metin Eloğlu ve Cemal Kırca’nın birer karakteristik şiirini yazısının başına alıntılayarak, Türk edebiyatında derin izler bırakmış bu şairleri tek tek teşrih masasına yatırıyor Turgut Uyar. 

KİŞİLİKLİ, DOBRA ELEŞTİRMEN UYAR!

Her birinin poetikasını, kanonunu, şiirdeki yükselişini, varoluş nedenselliğini, sergüzeştini ve handikapını yetkin bir beğeni ve şiir bilinci ile eleştiriyor. Kimi zaman onları çarmıha geriyor, kimi zaman göklere çıkarıyor, kimi zaman haklayıp paçavraya çeviriyor kimi zaman hayranlık halelerine boğuyor. 

Ama ne yaparsa yapsın post-modern çağın ehlileştirilmiş ve harmana koşulmuş eleştirmenlerinin yaptıklarının tam tersine hareket ediyor. Yani kişilikli ve dobra bir eleştirmen tavrıyla kritiğini kuruyor. 

Bu “değerli, küçük, damardan” kitabı tüm şiirseverlere tavsiye etmek üzere yazı masamın başına oturduğumda dostumu yitirdiğimi bildiren bir telefon almıştım. Şimdi artık Mimar Cihan Fikri Kalay da yok, Turgut Uyar da yok… O has şairler de yok artık bu çorak dünyada. 

Bir Şiirden / Turgut Uyar / Yapı Kredi Yayınları / 102 s.