Bakanlık ekonomiye ağır hasar verecek çek kararından geri adım attı

Resmi Gazete'nin bugünkü (30.04.2021) sayısında yer alan vergi usul kanunu ve bazı kanunlarda değişiklik yapılmasına dair kanuna göre, çeklerin bankalara ibrazı ile icra iflas takipleri 31 Mayıs 2021’e kadar durduruldu.

Şirketler açık tutulurken ödeme takas sisteminin kapatılması adeta nakit akışını durdurdu. Ancak Ticaret Bakanlığı gelen tepkiler ve ekonomide nakit akışının duracağı tepkileri üzerine takas sitseminin kapatılması uygulamasından vazgeçtiğini duyurdu. 

Gece saatlerinde Resmi Gazete’de yayımlanan karara sabah saatlerinde Ekonomist Arda Tunca “Şirketleri açık tutup ödeme (takas sistemi) nasıl kapatılır? diye tepki gösterdi. 

"Piyasanın nakit akışı bitti. Tahsilat ve ödeme nasıl durdurulur? Ödeme imkanı olup ödeyenin ticareti dönseydi hiç değilse” diyen Tunca, Cumhuriyet’e yaptığı açıklamada kararı şöyle eleştirdi:

- Takas sistemini kapatınca ödemeleri teknik olarak imkansız hale getiriyorsunuz. Ya kardeşim bir firma benim işim çok iyi gidiyor ben tedarikçime ödememi yapacağım diyor, siz yasaklıyorsunuz. Piyasayı kilitliyorsunuz.

Hatadan dönülmemiş olsaydı, 'işimi yapayım' borcumu ödeyeyim diyen işletmelerin işlerini çevirmelerine engel konulmuş olacaktı. Buradan yapacağı tahsilatla maaş ödeyecek, tedarikçisine ödeme yapacak, hammadde alacak banka kredisini kapatacak olanların da tahsilat yapmaları teknik olarak engellenmiş olacaktı. 

- Kararla bankalar, iş yapma yapma potansiyeli olan firmalar, onların tedarikçileri, maaş ödenemeyeceği için çalışanlar mağdur olacaktı.

- Türkiye piyasası büyük oranda vadeli çekle dönen bir piyasa. Bırakın piyasaya para aksın.

- Çekli ödemelerin durması ekonomiye ağır hasar verecekti.  

- Bu yasayı çıkaranlar ekonomide nasıl bir hasar yarattıklarının farkındalar mı?

YÖNETİMDE AĞIR SIKINTI

- Türkiye, yönetim felsefesinde çok ağır bir sıkıntı yaşıyor. Yöneticilerin, kanun koyucuların son derece nitelikli olması gerekiyor. Ekonomi, sağlık, dış politika, eğitim, v.s. Her alanda kararların sürekli değiştiği, birbiriyle tezat oluşturan kararlar alınıyor. Esnek bir yönetim anlayışına sahip olup gelişmelere süratle ayak uydurmak başka şey, yönetimin felsefesini değiştirmek başka şey.

SÜREKLİ YASAKLA KARŞIMIZA ÇIKIYOR

- Bir maçın kuralları hep aynıdır ama sahada oynanan iki farklı maçın kalitesinin birbiriyle hiç ilgisi olmayabilir. Demek istediğim, yönetimin felsefi duruşu. Bunu kaybetti Türkiye. Çok yönlü ve analitik düşünmeden alınan her karar önce bir "yasakla" karşımıza çıkıyor. Çünkü, yasak koymak çok kolay. Ancak, bir konuyu tüm yönleriyle düzenleyerek toplumsal katkı sağlayacak düzenlemeler ortaya koymak temeli iyi olan nitelikli bilgi istiyor. 

KERİM ROTA: BAKANLIK "PARDON" DEDİ

Eski hazineci, bankacı ve Gelecek Partisi Hazine ve Maliye Politikaları İzleme Kurulu Başkan Yardımcısı Kerim Rota: Hayatı boyunca çek yazdığını veya tahsile vermediğini düşündüğüm 10 milletvekilinin teklifi ile kanunlaşan uygulamaya, yaşanan kaos sonrasında Ticaret Bakanlığı'nın "basın duyurusu" ile pardon denmiş oldu.

PAGDER: YAMALI BOHÇAYA DÖNÜŞÜYOR

Sivil toplum kuruluşları ve özel sektör temsilcilerinin yoğun tepkisi neticesinde mayıs sonuna kadar vadesi olan çeklerin ibraz süresinin ertelenmesi düzenlemesinin çek ibrazını değil çek takibini erteleyecek şekilde güncellenmesini değerlendiren Plastik Sanayicileri Derneği (PAGDER) Yönetim Kurulu Başkanı Selçuk Gülsün, “Tüm ülke ekonomisi için büyük sorunlara sebep olabilecek bu düzenlemeden geri adım atılmış olması sevindirici olmakla birlikte mayıs ayı içerisinde vadesi dolan ve ibraz edilemeyen çeklerin ibraz sürelerinde de uzatmaya gidilmeli ve olası hukuki sorunların önüne geçilmelidir” dedi.

Yasal düzenlemelerin hazırlık sürecinde ilgili paydaşlarla fikir teatisinde bulunulmasının ve etki analizi yapılmasının bir ilke olarak benimsenmesi gerektiğini belirten Gülsün, “Pandemi sebebiyle işletmelerimiz zor günler geçirirken bir de etki analizi yapılmamış yasal düzenlemelerle uğraşıyor olmak sanayicimizin enerjisini tüketiyor. Ben yaptım oldu yaklaşımıyla konunun ilgili paydaşlarına danışılmadan hayata geçirilen yasal düzenlemeler sağlıklı bir ekonomik sistem için en önemli kıstas olan öngörülebilirliği asgari düzeye indirmektedir. Her ne kadar hayata geçirilen düzenlemelerde bizlerin tepkisi sonrası güncellemeye gidiliyor olsa da bu durum söz konusu düzenlemelerin tabiri caizse yamalı bohçaya dönüşmesine sebep olmaktadır” diye konuştu.

İş dünyası örgütleri sabah saatlerinde yaptıkları açıklamalarda karara şöyle tepki göstermişti:

TOBB: ACİLEN ÇÖZÜLMELİ

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Yönetim Kurulu Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu: Dün yapılan çek düzenlemesi ile ilgili karşılığı olan çeklerin de tahsil edilemediği şikayetleri geliyor. Karşılığı olan çeklerin ödenmemesi bütün sistemi kilitliyor. Bu sorunun acilen çözülmesini, tüm iş dünyamız adına talep ediyoruz. 

İSO: CİDDİ KAOS YARATTI

İstanbul Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan Covid-19 salgını ile mücadele kapsamında ülke genelinde uygulanan kısıtlamalar dikkate alınarak hak kayıplarının önlenmesi amacıyla tam kapanma dönemi için çek tahsili ve icra süreçleri ile ilgili düzenlemelerin, piyasada çok ciddi bir belirsizlik yaratarak ödeme kaosuna yol açtığını söyledi. Bahçıvan bu konuyla ilgili olarak şu açıklamayı yaptı:

“Düzenleme yapılırken bazı alanların eksik bırakılmasından dolayı yaşanan kaos, sektörlerimizde ciddi bir belirsizliğin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Her ne kadar saatler içinde bu konuda düzeltmeler yapılsa da, bu tür kararların gerçeklerle ve piyasaya yansıyacak olumsuzlukların önceden hesaplanarak yapılması önemlidir. Çünkü alınan bu kararlar, böylesine önemli bir süreci suistimal ederek kendi çıkarı için kullanmaya çalışan insanlara fırsatlar verirken, diğer yandan sanayicinin kendi finansal sorumluluklarını da aksatabilmektedir. Bugün birçok işletmenin kamuya, personeline, dış ticaretteki iş ortaklarına karşı olan finansal sorumlulukları devam ederken, çek ayağının tartışmalı ve tek taraflı olarak kesilmesi; en ciddi firmalarımızda dahi yaratacağı belirsizlikle, çok önemli bir açmaza neden olabilmektedir. Finans gibi bir dakikanın bile çok önemli olduğu biri konuda, bu tür uygulamaların sektör gerçekleri ve piyasa gerçekleri değerlendirilerek, sektörlerle iştişare edilerek ve bu hassasiyetler içerisinde ele alınarak bir karara bağlanması gerekmektedir.”

TÜM PİYASA KİLİTLENİR

Adana Çiftçiler Birliği Başkanı Mutlu Doğru: Çek takas merkezlerinin bu sabahtan itibaren işlem yapmaması, 30 Nisan-31 Mayıs arası (bu tarihler dahil) çeklerin ibraz edilerek tahsilatının yapılamayacak olması, ticaret hayatını olumsuz etkiler ve tüm piyasa kilitlenir. Bu uygulamanın acilen düzeltilmesi gerekir.

KARŞILIKSIZ İŞLEMİ YAPILAN ÇEK TUTARI GERİLEDİ

Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi verilerine göre, bankalara, 2021 yılının ilk çeyreğinde ibraz edilen 240 bin keşideciye ait 3.5 milyon adet çekin toplam tutarı 286 milyar TL oldu. 

Bir önceki yıla göre; çek adedi yüzde 4, keşideci sayısı (tekilleştirilmiş) yüzde 3 gerilerken, çek tutarı ise yüzde 22 arttı. Karşılıksız işlemi yapılan çek tutarı azaldı. Ocak - Mart 2021 döneminde bankalara ibraz anında karşılıksız çıkan, 5.9 bin keşideciye ait 33 bin adet çekin toplam tutarı 2,7 milyar TL oldu. Geçen yılın aynı dönemine göre, karşılıksız işlemi yapılan çeklerin tutarı yüzde 19, çek adedi yüzde 41, tekil keşideci sayısı ise yüzde 57 geriledi. Karşılıksız işlemi yapılan 2,2 bin keşideciye ait toplam 279 milyon TL tutarındaki 3,9 bin adet çek daha sonra ödendi. Karşılıksız işlemi yapılan çek tutarının ibraz edilen çeklere oranı bir önceki yıla göre geriledi. Mart ayında karşılıksız işlemi yapılan çeklerin bankalara ibraz edilen çeklere oranı; tutar olarak bir önceki yılın aynı ayına göre 0,7 puan azalarak yüzde 1, adet olarak ise 0,8 puan gerileyerek yüzde 0,9 oldu. 

2021 yılı Ocak-Mart döneminde, karşılıksız işlemi yapılan çek tutarının en yüksek olduğu 5 il sırası ile İstanbul, Ankara, İzmir, Antalya ve Bursa olurken, keşideci sayısının en yüksek olduğu 5 il sırasıyla İstanbul, İzmir, Ankara, Bursa ve Antalya oldu. 

Tutar olarak karşılıksız işlemi yapılan çeklerin ibraz edilen çeklere oranının en yüksek olduğu 5 il sırasıyla yüzde 10,9 ile Gümüşhane, yüzde 4,9 ile Kırşehir, yüzde 4,8 ile Adıyaman, yüzde 4,2 ile Hakkari ve Mardin oldu.