'Atatürk'ü Saray'a gömmek'

Türkiye’deki yeni cumhurbaşkanlığı sarayı dünyada yankı yaratıyor. Türkiye ile ilgilenen yazar ve yorumcular, AKP hükümetinin Türkiye’yi taşıdığı yeri ‘Ak Saray üzerinden’ tartışmaya açtı.

ABD’nin etkili düşünce kuruluşlarından dış ilişkiler konseyinin Türkiye uzmanı Steven A. Cook, “Atatürk’ü Erdoğan’ın Kalesi’ne gömmek” başlığını kullandığı makalesine, “Türkiye’nin yeni cumhurbaşkanlığı sarayı hakkında bugüne dek söylenmemiş ne denilebilir ki” diye başlayıp, betimlemesini “Çok büyük. Şatafatlı. Pahalı” diye yaptı.

Çankaya’daki eski sarayın nesi olduğunu pek anlamadığını belirterek “Eski konutun içi, cumhuriyetçilikle Osmanlı’nın büyüklüğüne ustaca verilen bir selamın zevkli bir harmanını yansıtıyordu; ölçülüydü.

Sanırım, yeni dönemde artık uygun bulunmuyor” diyen Cook, yeni bina için de “boyutu ve gösterişinin mevcut sakinine, yani karizması, korkusuzluğu, kötü niyeti ve siyasi kurnazlığıyla Türkiye’nin en önemli şahsiyeti haline gelen Erdoğan’a yakışıyor” ifadelerini kullandı. Cook şöyle devam etti: “Bir zamanlar Atatürk’ün özel mülkü olan ormanda yükselen bu yeni Osmanlı hilkat garibesinin sembolik önemi de burada yatıyor. Yeni saray, AKP’nin 12 yıl önce iktidara gelmesinden bu yana yapmaya çalıştığı şeyin fiziksel bir göstergesi: Atatürkçülüğü gömmek; onu bir tarihi eser, bir fosil kılmak; bu arada da ülkenin inançlı kesimlerinin ‘Büyük Usta’ diye andığı yeni, büyük adamı, yani Erdoğan’ı yüceltmek.”

Cook, “AKP’nin 12 yıl önce iktidara gelmesinden bu yana Atatürkçülüğü gömerek bir tarihi eser ve fosil kılmak” istediği yorumunu yaptı.

Ankara’da uzun yıllar yaşamış Stanford Üniversitesi profesörlerinden Amerikalı antropolog Carol Delaney’in ise New York Times gazetesinde bir mektubu yayımlandı. Delaney, “Saray halkın parasıyla inşa edildi, ama çok az miktarda öfke dile getirildi. Bunun, baskı korkusundan kaynaklandığı şüphe görümez. Türkiye’de yaşananları üzücü ve endişe verici buluyorum” dedi.

İngiliz Daily Telegraph binayı Fransa’nın aşırı harcamalarıyla tanınan krallarından ‘Güneş Kral’ lakaplı kralı ‘14. Louis’ye benzetirken yeni sarayın Versay’dan dört kat büyük olduğunu vurguladı. Ak Saray’ın, başkent Ankara’daki ormanlık alanları korumaya yönelik mahkeme kararını ihlal ederek inşa edildiği de vurgulandı. Independent gazetesi ise 1 milyar 370 milyon TL’ye mal olan saray nedeniyle Erdoğan’dan ‘sultan’ diye söz etti.