Arama kurtarma köpekleri nasıl eğitiliyor? Uzmanlar anlattı

Elazığ’da gerçekleşen 6.7 şiddetindeki depremde maalesef 41 yurttaşımız hayatını kaybetti. Deprem sonrasında uzmanların ve bilim adamlarının güvenlik vurgusu tekrar gündeme geldi.

Afet ve deprem sonrası kurtarma ekiplerinin yetkinlikleri ve çabaları pek çok yurttaşın hayatını kurtarıyor. Kurtarma çalışmalarında ise ekiplerin eğitimli köpekleri de aktif rol alıyor.

Cumhuriyet’e konuşan AKUT Köpekli Arama Grubu Ekip Lideri Caner Çelik ve Uzman Veteriner Hekim Gökhan Durukan arama kurtarma köpeklerinin nasıl eğitildiklerini ve görev sırasındaki psikolojilerini anlattılar.

17 Ağustos 1999/İzmit ve 12 Kasım 1999/Düzce depremlerinden hemen sonra kurulan AKUT Arama Kurtarma Derneği Köpekli Arama Grubu, 19 Kasım 1999'da bu yana hizmet vermeye devam ediyor. Deprem, sel, çığ gibi afetler nedeniyle mahsur kalan ya da olumsuz doğa koşullarında kaybolan insanları aramak üzere kurulan arama grubu, uluslararası standartlarda personel ve arama köpeklerini de aktif olarak yetiştiriyor.

CANER ÇELİK (AKUT KÖPEKLİ ARAMA GRUBU EKİP LİDERİ):

“AMACIMIZ PROFESYONEL DÜŞÜNEN KÖPEKLİ ARAMA TİMLERİ ÇIKARMAK"

Birimin kurulumasının ardından arama köpeklerinin, AKUT’un arama-kurtarma operasyonlarında başvurduğu önemli kaynaklardan biri haline geldiğini anlatan AKUT Köpekli Arama Grubu Ekip Lideri Caner Çelik, “Eğitim, değerlendirme ve operasyon standartlarının saptanması ve uygulamaya alınmasının ardından yetiştirilen köpekli arama timlerimiz hem Türkiye’de hem de yurtdışında, sayısız doğa arama operasyonlarında ve afetlerde görev aldı. AKUT olarak iyi eğitimli, ehil, profesyonel düşünen köpekli arama timleri çıkarmak bu süreçte ana hedefimiz oldu. Ulusal ve uluslararası gerekli sertifikaları alabilmek için sürekli çalışıyoruz. Şu anda AKUT bünyesinde İstanbul, Eskişehir, İzmir, Seferihisar ve Kuşadası olmak üzere beş ekipte köpekli arama gruplarımız mevcut. Bu şehirlerdeki gönüllülerimiz düzenli olarak eğitimlerden geçiyor” dedi.

‘POZİTİF DESTEKLEME PRENSİBİ’

Eğitimleri, çeviklik, yönlendirme, arama ve itaat gibi çeşitli başlıklar altında gerçekleştirdiklerini belirten Çelik, “Eğitimlerimizi ‘pozitif destekleme/koşullandırma’ prensibi üzerine şekillendiriyoruz. Cezalandırma ya da negatif koşullandırma, bu ekolün tabiatına aykırıdır. Moloz yığınları, bozuk zeminler, yüksekte yürüme, karanlık alanlar, kendi başına ulaşamadığı yerlere ulaşabilmesi için merdiven çıkabilme gibi yeteneklerini geliştiriyor, özgüvenlerini artırıyoruz. Uzaktan yönlendirme çalışmaları da gerçekleştiriyoruz. İtaat ile köpeklerimizin sahibiyle iletişimini artıracak çalışmalar yapıyor ve canlı insan kokusunu tespit etmelerini ve kokunun kaynağına en yakın noktaya kadar ulaşıp bize bir işaret vermesini sağladığımız çalışmalarımız oluyor” diye konuştu.

AKUT BÜNYESİNDE SERTİFİKALI 6 KÖPEK

Belçika çoban köpeği (Malinois), Border Collie, Alman çoban köpeği (GSD), Golden ve Labrodor Retriever gibi bazı ırkların arama köpekleri olmaya daha yatkın olduğunu belirten Çelik, “Bir köpeğin bu işe uygun olup olmadığını gerekli karakter testleriyle eğitime başlamadan önce belirliyoruz. Sağlık durumunun herhangi bir risk taşımadığından emin olarak eğitimden zevk almayan köpekleri eğitime tabi tutup, strese sokmuyoruz. Yani köpekleri zorlamıyoruz. Ulusal (AFAD) ve uluslararası (IRO) standartlarında sertifikalı altı köpeğimiz var. Ayrıca eğitim sürecinde olan ekiplerimiz de mevcut” ifadelerini kullandı.

GÖKHAN DURUKAN (UZMAN VETERİNER HEKİM):

‘EĞİTİMDE TEKRAR DEVAMLILIK AÇISINDAN ÇOK ÖNEMLİ”

Uzman Veteriner Hekim Gökhan Durukan ise yavru köpeklerin, halk arasında sosyalizasyon denen hassas dönemleri (0-16’ıncı haftalar arası) içerisinde her ortama karşı uyumlu olmasını sağlayacak uygulamalar ve bazı temel yönlendirme komutlarını öğrenmesi hedef alınan yavru köpek okulu dönemi olduğunu anlattı. 2016 yılında uygulamaya başlanan köpekli arama sınavlarından bahseden Durukan, “Kamunun gerçekleştirdiği sınavlar var. Bunların hepsi tamamlandığında dahi görev köpekleri tüm bu uygulamaları sürekli olarak tekrar ederek hem kabiliyetlerini koruyup hem de yeni durumlarda çalışma becerileri elde ediyorlar yani yaşam boyu öğrenme ve eğitim sürecinden bahsetmek gerekiyor” dedi.

“KÖPEKLER ÖDÜLÜ ÖNEMSİYOR”

Görev köpeklerinin aldıkları eğitimlerle deprem esnasında davranış sorunu yaşamak gibi bir problem yaşamamaları gerektiğini belirten Durukan, “Görev köpekleri birini bulmanın mutluluğunda değil, alacağı ödülün peşinde. Ödül almayı önemsiyorlar. O nedenle görev köpeklerinde deprem veya afet anı için tüm eğitim şartları yerine getirildiğinde, afet esnasında davranışsal bir sorun yaşamaz” diye konuştu.