Antipsikotik ilaçlar çocuklara verilmeli mi?

Psikotik bozukluklar genelde erişkinlik döneminde ortaya çıkan, çocuk ve ergenlerin yalnızca küçük bir bölümünü etkileyen rahatsızlıklardır. Ne var ki, ilaçların belirtilen amaçlar dışında kullanımı çoğu zaman dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) ile bağlantılı saldırgan ve yıkıcı davranışları hedef alıyor.

Philadelphia Çocuk Hastahanesi çocuk sağlığı uzmanlarından David Rubin, “Asıl üzerinde durulması gereken konu antipsikotik ilaçların çocuklarda erişkinlerden çok daha kötü yan etkiler yaratabileceği yönünde kanıtların elde edilmiş olmasına karşın böyle bir uygulamaya gidilmesi,” diyor.
Aşağıda çocukluk döneminde görülen 5 ruhsal rahatsızlığa çözüm getirmek üzere uygulanmakta olan antipsikotik ilaçların etkileriyle ilgili birtakım kanıtlara yer veriliyor. Bu ilaçların yararları çekincelerinden daha ağır basıyor olabilir mi?

ŞİZOFRENİ: Son 10 yılda yapılan gelişigüzel denetimli deneyler, antipsikotik ilaçların şizofreni tanısı konan gençler için etkili bir çözüm olduğuna işaret ediyor. Nitekim, A.B.D Besin ve İlaç Dairesi FDA beş ilacın (risperidone, aripiprazole, olanzapine, quetiapine ve paliperidone) yaşları 13-17 arasında değişen ergenler için kullanımına onay veriyor.

BİPOLAR BOZUKLUK: Yapılan son araştırmalar antipsikotik ilaçların çift kutuplu rahatsızlık tanısı konan çocuklarda görülen manik ve karma bozukluk olaylarına hızlı bir çözüm getirebileceğini ve hastalığın giderilme olasılığını arttırabileceğini ortaya koyuyor. FDA, paliperidone dışında aynı ilaçların bipolar bozukluğu olan 10-17 yaşlar arasındaki hastalar için kullanımını onaylıyor.

OTİZM: FDA risperidone ve aripiprazole adlı ilaçların 5-6 yaş gibi küçük yaşlardaki çocuklarda kullanımına onay veriyor. Araştırmalar her iki ilacın da otistik çocuklarda yaygın görülen çabuk öfkelenme, saldırganlık, kendine zarar verme, sinir krizi ve duygudurum dalgalanmaları gibi belirtileri azalttığını ortaya koyuyor. Bugüne dek yapılan en kapsamlı çalışmalardan birinde risperidone adlı ilacın davranışsal belirtileri giderdiği ve otistiklerde çok yaygın tanık olunan değişmez ilgi alanlarına ve yinelemeli davranışlara olabildiğince çözüm getirdiği, ancak toplumsal ve iletişimsel bağlamda yaşanan eksiklikler konusunda herhangi bir etki yaratmadığı gözler önüne serildi.

DEHB VE YIKICI DAVRANIŞ BOZUKLUKLARI: Doktorlar, antipsikotik ilaçların bu durumlar için kullanımına onay verilmemekle birlikte, davranış bozukluğu, zıtlaşma bozukluğu ya da DEHB tanısı konan çocuklara sıklıkla bu ilaçları öneriyorlar. 2000-2008 yılları arasında yapılan sekiz gelişigüzel denetimli deney sonuçlarının yeniden gözden geçirildiği 2012 tarihli bir çalışmada araştırmacılar günümüzde kullanılan antipsikotik ilaçların yıkıcı davranış bozuklukları olan çocuklarda saldırganlık eğilimini azalttığı, ancak bu etkilerin kayda değmeyecek denli az olduğu sonucuna vardı.

OKB VE TOURETTE SENDROMU: Araştırmalar risperidone ve quetiapine ilaçlarının bir antidepresanla birlikte kullanıldığında erişkinlerde obsesif kompülsif bozukluk belirtilerinin giderilmesine yardımcı olduğunu ortaya koysa da, çeşitli olgu raporları bu tür antipsikotiklerin çocuklarda yeni OKB belirtilerine ve kaygıya yol açabileceğine işaret ediyor.

ANTİPSİKOTİK İLAÇ REÇETELERİ YÜKSELİŞTE A.B.D’de 2002-2009 yılları arasında çocuklara verilen atipik antipsikotik ilaç reçetelerinin sayısında yüzde 65 artış var.. 2012 yılında JAMA Psychiatry dergisinde yayımlanan araştırmaya göre, bu reçetelerin yüzde 90 gibi şaşırtıcı bir bölümü kullanım amaçları dışında uygulanıyor. Çocuklar ve ergenlere önerilen tüm antipsikotik ilaçların yaklaşık yüzde 38 kadarının DEHB ve yıkıcı davranış bozukluğuna çözüm amacıyla önerildiği görülüyor.

YAN ETKİLERİ BUNA DEĞER Mİ? İlk kuşak antipsikotik ilaçlardan ayırt edilmeleri amacıyla “atipik” adı verilen günümüzün antipsikotik ilaçları ilk başta öncüllerinden daha güvenli bir seçenek olarak üretildi Ne var ki, atipik antipsikotiklerin kilo alma, şeker hastalığı, yüksek kolesterol ve kalp damar hastalıkları gibi son derece ciddi yan etkileri olduğu zamanla açıklık kazandı.
Erken yaşta şizofreni tanısı konan 116 gencin katıldığı bir araştırmada, sekiz hafta boyunca risperidone alan çocukların ortalama 4 kilo, olanzapine alan çocukların da 6 kilo aldıkları görüldü. Bunun üzerine güvenlik inceleme heyeti araştırmanın olanzapine ile ilgili bölümünü sona erdirme kararı aldı. Vanderbilt Üniversitesi araştırmacıları, antipsikotik ilaçlar alan çocukların tip 2 şeker hastalığına yakalanma olasılığının, bu ilaçları kullanmayanlara kıyasla üç kat daha yüksek olduğunu ortaya koydu.
Ayrıca, istemsiz karmaşık devinimlere yol açan sinirsel bir bozukluk olan tardif ya da gecikmeli diskinezi riskinin her iki sınıf antipsikotikler için de geçerli olduğu görülüyor.

Rita Urgan, Scientific American Online/ 1 Mart 2014