Anayasaya aykırılık tartışması: HSK'deki atamalarda dikkat çeken detaylar

HSK Birinci Dairesi geçen hafta, adli ve idari yargıda 3 bin 320 hakim ve savcının yerini değiştirdiği bir kararnameye imza attı. Ancak Birinci Daire toplantılarına Bakan Yardımcısı Selahattin Menteş’in de HSK üyesi olarak katılması soru işaretlerine neden oldu. Anayasanın HSK’yi düzenleyen 159. maddesinde “Kurulun Başkanı Adalet Bakanı’dır. Adalet Bakanlığı Müsteşarı Kurulun tabiî üyesidir” düzenlemesi yer almasına karşın, 2 Temmuz’da yayımlanan 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile, Hakimler ve Savcılar Kurulu Kanunu’ndaki müsteşar ibareleri, bakan yardımcısı olarak değiştirildi. Kararname ile yasaya eklenen ek madde ile de “Mevzuatta Hâkimler ve Savcılar Kuruluna ilişkin olarak Adalet Bakanlığı Müsteşarına verilen görevlerin, Adalet Bakanlığı’nın bu işlerle görevlendirilen bakan yardımcısına verilmiş sayılacağı” hükmü getirildi. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan da 21 Temmuz’da Adalet Bakanlığı’na 4 bakan yardımcısı atadı.

Bu atamaların ardından bakan yardımcısı Selahattin Menteş, HSK’nin tabii üyesi olarak perşembe günü yapılan kararname toplantısına girdi. Anayasada Adalet Bakanlığı Müsteşarı’nın HSK üyesi olduğunun düzenlenmesine karşın, anayasada da herhangi bir değişiklik yapılmamışken; Bakan Yardımcısı sıfatıyla Menteş’in 3 bin 320 kişilik kararnamenin altına imza atması, atamaların geçerliliğini tartışmalı hale getirdi.

‘Teminat ortadan kalktı’

Konuyla ilgili Cumhuriyet’in ulaştığı bir Yargıtay üyesi, müsteşar yerine bakan yardımcısının görev yapmasının anayasaya aykırı olduğuna dikkat çekti. Üye, “Şu ana kadar müsteşarlar, birinci sınıf hakim ve savcılar arasından seçiliyordu. Bu yargı için bir teminattı. Şimdi bakan yardımcısının görev yapması bu güvenceleri ortadan kaldırıyor. Daha önceleri müsteşar özerk hareket edebiliyor, direkt siyasetin emrinde olmuyordu. Çünkü birinci sınıf hakimdi. Bakanın istediklerinin bir kısmını yerine getirmeyebiliyordu. Ancak bakan yardımcısı, hakim olmayan kişilerin içinden de atanıyor. Siyasetin içinden gelen bakan yardımcılarının görev yapması yanlış. Artık HSK’de indir elini, kaldır elini durumuna gelecek. Adalet Bakanlığı yardımcılarını Cumhurbaşkanı atadığı için, daha önceki teminat ortadan kalkıyor. Oysa müsteşar yerine bakan yardımcısının görev yapması için anayasada da değişiklik yapılması gerekiyor” dedi.

‘Şekli olarak da aykırı’

Anayasa hukukçusu Prof. Dr. Necmi Yüzbaşıoğlu, müsteşar yerine bakan yardımcısının HSK üyeliğine getirilmesinin “şekli olarak anayasaya aykırı olduğu” görüşünde. Ancak bunun amaçsal açıdan anayasaya uygun olduğunu dile getiren Yüzbaşıoğlu, “Anayasanın bu hükümlerini amaçsal yorumlamak zorundayız. Amaçsal olarak bakarsak müsteşar görevini yapan bakan yardımcısı kurulda yer alabilir. Çünkü köklü bir hükümet sistemi değişti” diye konuştu. Anayasada Cumhurbaşkanı’nın “tarafsızlık” üzerine yemin ettiğini anımsatan Yüzbaşıoğlu, “Ancak aynı anayasada Cumhurbaşkanı partili olabilir diyor. Alelacele yapılan değişikler böyle sıkıntılar yaratabilir” dedi.
Konuyla ilgili aradığımız Adalet Bakanlığı Bakan Yardımcısı Selahattin Menteş ile diğer HSK yöneticileri, anayasaya aykırılık tartışmasına yanıt vermedi.