Alien 40 yaşında

“Uzayda çığlığınızı kimse duyamaz”

Ticari uzay gemisi Nostromo yirmi bin ton maden cevheriyle birlikte Dünya’ya dönüş yolculuğuna başlamıştır. Gemide kaptan Dallas (Tom Skerritt), yardımcı subay Ripley (Sigourney Weaver), sürücü Lambert (Veronica Cartwright), teknisyen Brett (Harry Dean Stanton), yardımcı subay Kane (John Hurt), bilim subayı Ash (Ian Holm), başteknisyen Parker (Yaphet Kotto) bulunmaktadır. Devasa gemi sessizce uzayda yol almaktadır. Mürettebat uykudayken geminin bilgisayarı Mother rota dışı bir gezegenden sinyal alır. Rotasını değiştirir, ekibi de uyandırır. Sinyal gelen gezegenin adı LV-426’dır. Dallas, Lambert ve Kane sinyalin nereden geldiğini bulmak için gezegene inerler. Sinyal son derece modern bir uzay kalıntısının içinden gelmektedir. Bir mağaranın içinde fosilleşmiş canlı yaratık türleri bulurlar.

İnsan feda edilebilir

Ripley sinyalın yardım çağrısı olmadığını bir tür uyarı olduğunu keşfeder. Ekibi gemiye geri çağırır. Ayağı kayan Kane yumurtalarla dolu bir tarlaya düşer. Yumurtalardan birini incelerken yumurtanın kabuğu açılıverir, içerisinden çıkan cisim Kane’in yüzüne yapışır. Ekip hemen gemiye döner. Ripley karantina kuralları gereğince ekibi gemiye almak istemez, Ash kapıyı hemen açıp Dallas, Lambert ve Kane’i gemiye alır. Kane’in göğsüne yerleşen bu yabancı organizma güçlendikten sonra yardımcı subayın göğsünü yarıp dışarı çıkar. Şirket yaratığı silah bölümünde biyolojik silah olarak kullanmak istiyordur. Canlı organizmayı geri götür, mürettebat feda edilebilir emri gelecekteki yaşamı şirketlerin belirlediğini, şirketlerin çıkarlarının insanlardan önce geldiğini vurgular. Günümüzde de bu anlayış sürmektedir. Sağ kalmaya kararlı bu tür, vicdan, pişmanlık, ahlak duygusu taşımaz.

Uzay filmleri modası

2001: A Space Odyssey (2001: Uzay Yolu Macerası/1968), Star Wars (Yıldız Savaşları/ 1977), Star Trek (Uzay Yolu/1979) filmlerinden sonra 25 Mayıs 1979’da gösterime giren, düşük bütçeyle çekilen Alien (Yaratık) büyük bir başarı kazandı. Fragmanda, yumurtaya benzer bir obje, tek renkli görüntüler, elektronik sesler ve ‘Uzayda çılığınızı kimse duyamaz’ yazısı yer alıyordu. 2001, Star Wars ve Star Trek, Alien’ın yolunu açtılar.

Alien, 1958 yapım tarihli It ! The Terror from Beyond Space filminin Marslı canavar insanları taşıyan uzay gemisine saldırıyor temasını yineliyordu.Psikolojik, gerilim, korku türlerini içeren Alien, eski ev, göl, makine,fırtına gibi unsurların çevresinde gelişen eski tarz bir filmdi ama uzayda, bir uzay gemisinin içinde geçiyordu. Film için çok sayıda yönetmenin adı geçti. Sonunda reklam sektöründen gelen, ilk filmi Duellists’i 1977’de çeken Ridley Scott işi aldı. Scott, tüm filmin öykü çizimlerini tasarladı. Yaratığın tasarımını, çevre düzenini, set tasarımlarını İsveçli sanatçı H.R.Giger’ın yapmasını istedi.

Etkileyici atmosfer , mekanik efektler

Ridley Scott, kamera hareketlerinde, atmosfer yaratmada, sinematografide, ses efektlerinde, müzik tasarımlarında çok yetenekliydi. Lonra Shepperton Stüdyoları’nda çekilen filmin setleri boğucuydu, ortam çok karanlıktı, oyuncular çevreyi seçemiyorlardı. Alien, dijital efekt teknolojisinden önce yapıldığı için bebek yaratığın kanlı doğum sahnesi dahil olmak üzere tüm efektler mekanik olarak gerçekleştirildi. Çok başarılı efektkerinden ötürü Alien’a en iyi görsel efekt Oscar’ı verildi.

Özel karakter Alien

“Canavarı habire, sürekli göstermemelisiniz. Ne kadar çok gösterirseniz izleyici ona o denli alışır. Onu izleyiciden olabildiğince kaçırmalısınız. Alien en ilkel korkularımızı yakalıyor. Çok özel bir karakter, izleyicinin bugüne dek gördüğü hiçbir karaktere benzemiyor” diyor Ridley Scott. Alien’ın senaristi Dan O’Bannon Dark Star (John Carpenter/ 1977) filminin senaryosunu yazmıştı. Bu kara komedi de uzaylı bir yaratık astronotları izliyordu. 10.700 bin dolara çekilen düşük bütçeli B sınıfı film, Ridley Scott’ın vizyonu, yönetimi, düş gücü, sinematografisi, çalışkanlığı sayesinde A sınıfına girdi. Çok gerçekçi bilimkurgu dekorunda çekilen eski tarz psikolojik korku gerilimin dünya getirisi 203.628.947 dolardı.

En iyi Alien filmi

Alien (Yaratık/ 1979) 40 yılı ardında bırakmasına, çok sayıda devam filmleri çekilmesine karşın etkileyici atmosferi, sinematografisi, mekanik efektleri, set tasarımları, müziği, oyuncu kadrosuyla en iyi Alien filmi olmayı sürdürüyor.

Memory: The Origins of Alien (Alexandre O.Philippe/ 2019) belgeselini izlemenizi öneririm.