Ağaç yaşlı, metot eksik

                                        Soldan sağa: Özlem Yüzak, Aldo Uva

Fındık üretiminde dünya birincisiyiz ama üretimden gelen bu gücü kullanıp doğru bir model yaratılamaması yakında fındıkta tehlike çanlarını çaldırabilir. Bir cümle ile özetlemek gerekirse: Ağaç yaşlı, çiftçi yaşlı, metot eksik... Türkiye’de fındıkta her yıl yüzde 10-15 verim kaybı yaşanıyor. Azerbaycan, Oregon, Şili fındığında ise tam tersi, verim her yıl katlanarak artıyor. Türkiye’de hektar başına 800 kilo fındık elde edilirken, Oregon’da 4 misli (3.200 kilo) fındık alınıyor. İşin acısı Türkiye bu durumu ciddi bir sorun olarak görüp önlemler geliştirmezken Türk fındığının en önemli alıcılarından biri olan İtalyan Ferrore’nin bunu dert ediyor olması. Ferrore, Türkiye’den her yıl 200 bin tonun üzerinde kabuklu fındık alıp bunu işleyen ünlü İtalyan çikolata devi ve Nutella’nın yaratıcısı. 2. Dünya Savaşı sonrasında İtalya’nın yoksul bir kenti olan Alba’da kurulup bir dünya markası haline gelmiş. Gelirken de, uygulanan ekonomik gelişme modeli ile bulunduğu bölgenin kalkınmasına aracılık etmiş.

Stratejik ürün olmalı

Ferrero ile hem bölgeyi ziyaret ettik hem de Ferrore’nin İnovasyon ve Stratejik İş Birimlerinden Sorumlu Başkan Yardımcısı Aldo Uva ile konuştuk. Uva “fındık Türkiye için stratejik ürün olmalı” diye özellikle vurguluyor. “Yakın gelecekte şekerli ürünlerin yerini kuru meyve alacak. Fındık tüketimi de bu bağlamda artacak. Bu fırsatı doğru değerlendirirseniz kazanırsınız” diye de ekledi. Uva Türkiye’deki sorunları “Ağaçlar 80 -100 yıllık yaşlı ağaçlar, yavaş yavaş yenilenmeleri gerekiyor. Doğru verim için çiftçinin 140 gün arazide kalması gerekiyor.

Türkiye’de çiftçi 40 gün kalıyor. Metotları eksik; gübreleme, budama ve sulamayı doğru zamanda yapmıyor” dedi. Ferrore toplam fındık ihtiyacının yüzde 70’ini Türkiye’den karşılıyor. Bu yüzden Türkiye’deki üretimin sürdürülebilirliği onlar için çok önemli. Giresun ile Alba kenti arasında geçen yıl kardeş şehir protokolü imzalandı. Ortak çalışmalar başladı. Ferrero Türkiye Genel Müdürü Azmi Gümüşlüoğlu da Türk fındığının en büyük kullanıcısı olarak 5 yıldır yürüttükleri Değerli Tarım Projesi ile 35 milyon TL kaynak ayırarak 35 bin çiftçiye ulaştıklarını belirtti. Gümüşlüoğlu “Sahada aralarında ziraat mühendisleri ve sosyal uzmanların bulunduğu 110 çalışanımız bulunuyor. Değerli Tarım uygulamalarını kullanan çiftçilerimiz verimliliklerinde yüzde 30’a ve kârlılıklarında yüzde 66’ya kadar artış gördüler. En önemlisi, ortaya çok yüksek kalitede fındık mahsulü çıktı” dedi. Ferrero’nun Türkiye’de 7 fabrikası bulunuyor. Manisa fabrikasından 100 ülkeye ihracat yapılıyor. Bunun dışında 6 tane fındık işleme fabrikası ve toplam 1650 çalışanı var.

İtalya modeli zenginleştirdi

İtalya fındık üretiminde lider bir ülke değil ama hem fındığı işleyerek çikolatada bir dünya markası yarattı hem de hayli yoksul olan bir bölgeyi kalkındırmayı ve bir turizm merkezi haline getirmeyi başardı. Alba kentinde 1946 yılında kurulan Ferrore çikolata fabrikası Nutella’yı yaratırken bölge çiftçisine de iş imkânı yarattı. Fındık üzerine bir meslek okulu açıldı. Öğrencilerden biri de Türk; Esma Nur Aydın. Okul birincisi. Ve ileride bu konuda çalışmak kendi işini kurmak istiyor. Bölge halkı fındık, şarap ve bölgeye özgü trüf mantarı üzerinden güçlü bir turizm de yaratmayı başarmış. Fuarlar ve festivaller de büyük bir çekim merkezi. Bugün kişi başı gelir 23 bin Avro civarında.