Adnan Veli'den 'Mapushane Çeşmesi’

YANDAN AKSA DA ACIDIR SUYU 

Zamanın Vatan gazetesinde yayınlanan, ardından da kitap halinde büyük ilgi gören “Mapusane Çeşmesi”, bu kez Turgut Çeviker’in gerçekten titiz çalışmasıyla okura ulaştı. Aradan o kadar zaman geçmiş ama pek bir şey değişmemiş. Yine haksız ve hadsiz tutuklamalar, yine dayak ve işkence, yine yokluklar, yoksunluklar, yine yoksul insanlar... Kitaptaki koğuşların yerini şimdi tek ve üç kişilik hücreler almış.

“Mapusane bir karanlık kuyu... Bu kuyunun içine bir kere yuvarlanan, kolay kolay karanlıklardan kurtulamıyor. Orada bildiğinden, sandığından değişik bir dünya buluyor” diyor Adnan Veli.

Üç beş yılda bir yükselen “af” talepleri de gösteriyor ki, bir şeyler hep eksik, hep yanlış, hep insana karşı. İçeri düşenler adalete, hukuka güvenmediklerinden olsa gerek, o zamanlardan beri ister istemez içine kapanıyor, sosyallikten uzaklaşıyor, en yakınına bile yalan söylemekten, onları kandırmaktan kurtulamıyor. En çok da dine ve dini ritüellere eğiliyor insanlar. Biliniyor ki, içerisi dışardan daha zorlu...

BİR DÜŞEN PİŞMAN, BİR ÇIKAN

1950’li yıllardaki mapusaneyi anlatıyor Adnan Veli. Gedikli mahkûmlar var, acemiler var… Dört duvar arasında zaman, biraz da hayatı tiye almazsanız, dalga geçmezseniz geçmez öyle çabucak. Gam kasavet zaten gani, ondan kurtuluş yok…

Adnan Veli, yalın bir dille, gerçekleri tüm çıplaklığıyla anlatıyor. Kimi zaman hüzünleniyorsunuz anlatılanlara, kimi zaman gülüyorsunuz. Ama en çok da gülüyoruz ağlanacak halimize. Öyle ya, yaşananlar bizim de hikâyemiz tümüyle... Kendimizin değilse de yakınlarımızın, arkadaşlarımızın, komşularımızın hikâyeleri.

ÖNEMLİ BİR ÇALIŞMA

Kitabı yayıma hazırlayan Turgut Çeviker’in, “mapusane edebiyatı” için aşılması güç bir yapıt olarak nitelediği Mapusane Çeşmesi ve tefrika halinde kaldığı için merak edilen “Yandan Akıyor Yandan” romanı bir boyutuyla geçmişle bugünü kıyaslama olanağı veriyor bize.

Kitabın dili önemli... Turgut Çeviker’in aktardığına göre, yazarın masasında bir argo sözlüğü dururmuş daima. Dolayısıyla büyük bir argo söylemle tanışacağımız kesin bu kitapla.

Mapusanede en önemli söylenti ve beklenti aftır. Mahkûmlar birbirini kandırdığı gibi kendi yalanlarına da inanırlar. Politikacılar da, sadece mahkûmların değil, toplumun da beklentisi olan bu affı her zaman, her şart altında kendi siyasetlerine alet ederler.

Gardiyan Musa’nın adı değişse de, “ekonomik” sözünü duyunca, insanların konuşmasını engellemeye kalkışmasıyla bugünün “infaz koruma memurlarının” arasında da pek bir fark görülemiyor ne yazık ki, çünkü onlara göre ekonomik, “hükümattan memnun değilim” demektir.

Mapusane Çeşmesi / Adnan Veli / Yayına Hazırlayan: Turgut Çeviker / Kırmızı Kedi Yayınevi / 480 s.