ABD’nin Somali’deki işlerinden haberdar mıyız?

ABD’nin cihatçı Eşşebab örgütüne yönelik gerçekleştirdiği saldırılarda çok sayıda sivili de öldürdüğü artık bir iddia olmaktan çıktı. ABD Afrika Komutanlığı (AFRICOM) Aşağı ve Orta Şabel olarak bilinen bölgede hava saldırıları gerçekleştirdiklerini kabul etti, örneğin. Bu 1 Haziran 2017’de başkent Mogadişu’nun 20 km. güneybatısında, 12 “terörist” in öldürüldüğü saldırıda üç küçük çocuğun da öldürüldüğünün kabulü demek.

Geçen yılın mart ayında, Amerikan Sivil Özgürlükler Birliği ve Columbia Hukuk Fakültesi İnsan Hakları Birimi de dahil olmak üzere 13 sivil toplum kuruluşu, silahlı dronların ve diğer ölümcül silahların kullanımı hakkında bir bildiri yayınladı. Bildiride “Biz Trump yönetiminin Yemen ve Somali’de gerçekleştirilen ölümcül operasyonlardaki dramatik artışla birlikte açıklanan yeni politikasının, yasadışı cinayetlerde ve sivil zayiatlarda artışa yol açacağından derin endişe duyuyoruz” denildi. Ayrıca, Trump yönetiminin kamudan bilgi sakladığı da kaydedildi.

Bunu dile getirenler sadece sivil toplum kuruluşları değil. Kongre’nin Silahlı Servisler Komitesi’nin yeni Başkanı Adam Smith de, Trump yönetiminin Kongre ile bilgi paylaşmadığını söyledi. Smith’in bunu dile getirmesinin nedeni Trump yönetiminin Somali’deki askeri eylemlerle ilgili olarak bir rapor sunmaması. “Stratejinin ne olduğunu bilmiyoruz” diyen Smith, “İdarenin uzun vadeli stratejisini belirlemesini istedik ama yasaların gerektirdiğini yapmayıp yanıt vermediler” de diyor.
Trump, Somali’nin bazı bölgelerine yönelik saldırıları içeren planı onayladı yakın bir tarihte. Bu bölgeler en az 180 gün “aktif düşman” bölgeleri olarak kabul ediliyor bu plana göre. Bu AFRICOM’a saldırı konusunda büyük rahatlık sağlıyor. Yeni plan Eşşebab üyesi olduğu gerekçesiyle herkesi hedef haline de getiriyor tabii. Oysa Barack Obama döneminde sadece Eşşebab mensupları ABD için tehdit olarak değerlendirilmişti. Bu planla beraber askerlerle istihbarat birimleri arasında koordineye de dikkat edilmiyor. Planın onaylanmasından sonra bile bu “aktif düşman” bölgelerinin nereleri olduğu konusunda bir bilgi paylaşılmıyor diğer ABD kurumlarıyla.

‘Anlaşma’ bilmecesi
Bir itiraf var, onu da ekleyeyim. Somali Ulusal İstihbarat ve Güvenlik Birimi’nin yöneticisi Abdillahi Muhammed Sanbalooshe, 2014 yılında ve Nisan 2017’den Şubat 2018’e kadar iki ülke arasında teröre karşı kurulan ortaklığın tamamen gayri resmi düzeyde sürdüğünü söylüyor. “Askeri anlaşma yok; Sadece centilmenlik anlaşması var ” diyor.

Trump’ın ve Somali’nin yeni Cumhurbaşkanı Muhammed Abdullahi’ni işbaşına gelmelerinden bu yana ülkede drone saldırıları ve bombalamalar hızlandı. 2017 Mart’ında The Wall Street Journal, adını vermediği yetkililere dayanarak, Trump’ın CIA’ya drone saldırıları için yetki tanıdığını bildirdi. Oysa yine Obama yönetiminde CIA istihbarat toplamak ve hedefleri belirlemek için kullanılıyordu. Saldırı ise Pentagon’un bilgisiyle mümkündü.

AFRICOM, herhangi bir saldırı olduğu konusunda kamuyu bilgilendirmedi ama uluslararası bir insan hakları örgütü tarafından sızdırılan bir belgede, 25 Temmuz 2017’de Mogadişu’nun kuzeyindeki Qalimow kentine bir saldırı gerçekleştirildi ve burada da sivil kayıplar yaşandı. Yine AFRICOM, açıklamadı ama Kasım 2017’de, daha önce hiç bir resmi kuruma bildirilmeyen üç saldırı gerçekleştirildiği kâr amacı gütmeyen İngiliz haber ajansı Araştırmacı Gazetecilik Bürosu tarafından duyuruldu. Yani Somali’de her türlü uluslararası hukuk kuralı çiğnenerek sürdürülen bir ABD operasyonu gerçeği var.