ABD yaptırımına diğer ülkeler de eşlik ederse Türkiye savunması yara alabilir

ABD’nin hasımlarıyla işbirliği yapanlarla mücadele gerekçesiyle Türkiye’ye savunma sistemleri konusunda ambargo uygulaması, dikkatleri ülke güvenliği için önemli olan ve halen süren projelere yöneltti. Önümüzdeki ay ABD’de başkanlık görevine başlayacak Joe Biden ve kabinesinin Rusya’yı sınırlamak yerine Türkiye’yi hedef alması durumunda tank, helikopter, savaş uçağı, hava savunma sistemleri konusunda yürütülen projelerde sıkıntılı bir döneme girilebilir. 

Uygulamanın abartılarak Avrupa ve diğer ülkelerin yaptırıma katılması, Türkiye’nin savunma ihracatı ve ithalatını da zora sokabilir. ABD, yaptırımların hedefini sürekli Rusya olarak gösteriyor. Bu konunun Biden’ın göreve başlamasıyla netleşmesi bekleniyor. Ancak Türkiye’ye yönelik ambargonun abartılması durumunda halen süren çok sayıda projenin olumsuz etkilenmesi riski de bulunuyor. Bu projeler şöyle:

- Atak Projesi: Proje kapsamında Türkiye, istediği kadar saldırı helikopteri üretebiliyor. Ancak başka bir ülkeye ihracı noktasında ABD’li firma engel çıkarıyor. Pakistan’a satış için yapılan anlaşmaya karşın, bu engel nedeniyle ihracat gerçekleşemiyor. Türkiye, Atak 2 projesi için yerli motor geliştirmeye çalışıyor. 

- Altay Tankı: ABD ve tüm Avrupa fiilen zaten bu projede ambargo uyguluyor. Avusturya, tank için geliştirilmesi düşünülen güç grubunu (motor ve transmisyon) engelledi. Teknoloji aktarımına izin vermedi. Türkiye bu konuda da kendisi güç grubu geliştirmeye uğraşıyor. 

- Milli Muharip Uçak: Ülkelerin savunma teknolojisinde gelebilecekleri en üst nokta savaş uçağı olarak görülüyor. Türkiye’ye bu konuda da müttefiklerinden bir destek gelmiyor. F-35’leri vermeyen ABD’nin yanı sıra TRMotor’un hisse dağılımı nedeniyle İngiltere de projeye mesafe koydu. TUSAŞ uçak ve helikopter projeleri için 6 binin üzerinde mühendisle çalışmalarını sürdürüyor. 

- Hava Savunma Sistemleri: ABD ile yaşanan krizin çıkış noktası. Hiçbir ülke Türkiye’ye teknoloji aktarımını kabul etmedi. Sürdürülen görüşmelerde, eldeki sistemlerin de düşük versiyonu önerildi. Bu nedenle Türkiye kabul etmedi. Fiilen uygulanan ambargolara karşın Türkiye, özgün projesi orta menzilli füzeleri üretebildi.

İHRACAT VE İTHALAT RİSKİ

Türk savunma sanayiinin cirosu, 2015- 2019 yıllarında ortalama yüzde 26’lık bir büyüme sergiledi. Geçen yıl Türkiye ABD’ye 705, Avrupa’ya ise 821 milyon dolarlık savunma ihracatı gerçekleştirdi. 

Türkiye ayrıca geçen yıl savunma ithalatının yüzde 45’ini ABD, yüzde 47’sini Avrupa’dan gerçekleştirdi. ABD’nin tüm strateji belgelerinde dile getirildiği gibi, gerçek hedef Rusya yerine Türkiye’ye ambargoyu sertleştirmesi durumunda, kendisine Avrupa ve diğer müttefiklerinin de eşlik edeceği değerlendiriliyor. ABD’nin kendi hedefinden sapması durumunda Türkiye tüm savunma ihtiyaçlarıyla tamamen baş başa kalma, daha fazla kaynak ayırma, ihracat kısıtlaması gibi sorunlar yaşayabilir.