ABD Başkanı unutulan işgali neden hatırlattı?

Trump bu kararı birdenbire almış değil. Geçen yıl ABD Kongresi’nin Trump’a İsrail’in Golan’daki egemenliğini tanıma çağrısı yaptığını anımsatalım. Güçlü İsrail lobisinin Başkan üzerinde bir hayli etkili olduğunu da kaydedelim. Tanınmış Cumhuriyetçi Senatör Lindsey Graham bu yılın başlarında yaptığı bir açıklamada, işgal altındaki Golan Tepeleri’ni İsrail’e ait olarak tanıması için Trump yönetimi nezdinde lobi yapacağını söylemişti. Yani, anlık kararlar almasıyla meşhur Trump bu kez “kafasına eseni” yapmış değil.

Neden şimdi?

Trump’ın “52 yılın ardından ABD için İsrail’in Golan Tepeleri üzerindeki egemenliğini tam olarak tanımanın zamanı geldi” demesinin nedenlerine bakalım. Golan Tepeleri’nde 2015’de keşfedilen petrol rezervlerinin birinci neden olduğunu belirtelim öncelikle. Emperyal güçler artık sadece petrol için o bölgelerde bulunmuyorlar, kabul, ama diyelim ki İsrail işgali sona ererse, bulunan o rezervlerin Suriye’ye bırakılmasına göz yumar mı ABD? Golan Tepeleri’nde keşfedilen petrol rezervi, petrolünün büyük bir kısmını dışarıdan alan İsrail’i bir petrol ihracatçısı haline getirebilecek “milyarlarca varil” ham petrol içeriyor tahminlere göre. Bunu Suriye’ye bırakacak bir ABD hayal edebilebilir mi?

Golan Tepeleri, BM kararlarına göre işgal altındaki bir bölge olarak kabul edildiğinden, bu büyük petrol rezervlerinin işlenmesi, ihracatı İsrail için kolay değil. Bu nedenle mevcut durumun değişmesi gerekiyor. BM kararlarına uymama konusunda kabarık bir sicili olan ABD, İsrail’in güvenlik sorunlarını bahane ederek bu işgali tanımakla mevcut durumu İsrail lehine değiştirecek, bu ülkenin petrol konusunda ortağı haline de gelecek.

Golan Tepeleri’nde ABD merkezli bir petrol şirketi olan Genie Energy Co.’nun keşif kuyuları açılmış durumda. ABD’nin İsrail işgaline destek vermesinin, İngiltere’nin de sessiz kalmasının nedeni bu. Yine bu nedenle Golan Tepeleri’nde hak iddia etmeyecek bir rejim oluşturmak için Suriye’de Esad yönetiminin devrilmesine çalışılıyor hala.

İsrail için neden önemli?

Golan Tepeleri’nin yüksek rakımı, İsrail’e Suriye’nin derinliklerinde gözlem yapma avantajı sağlıyor herşeyden önce. Bir de bölgenin işgali İsrail’in “barış için toprak” olarak adlandırılan politikasına uygun. Bu politika uyarınca İsrail işgal ettiği bölgeleri müzakere yoluyla, tabii ki asıl istediklerini elde ederek, geri veriyor. Golan Tepeleri’nin işgalinde bunlar bir hayli önemliydi ama zamanla bölge başka açılardan da İsrail için vazgeçilmez oldu. Birincisi, Golan’ın İsrail’in kullanabileceği üç tatlı su kaynağından biri olması. Bu nedenle Golan Tepeleri’nin su kaynakları, İsrail’in varlığının yanı sıra genişleme tutkusu için de önemli. İkincisi de şu; İsrail’in tuzdan arındırma tesislerine yapılan yatırımları Golan Tepeleri’nin su kaynaklarına olan bağımlılığını azaltmış olsa da, Golan’daki petrol keşfi, İsrail’in işgal altındaki topraklarda tam bir egemenlik kazanma konusundaki kararlılığını önemli ölçüde güçlendirdi.

BM: Yasadışı

İsrail’in Golan Tepeleri’ndeki işgali uluslararası hukuk açısından yasadışı kabul ediliyor. BM Güvenlik Konseyi tarafından alınan üç önemli karar vardır ki, çok önemlidir. BMGK’nin 242 (1967), 338 (1973) ve 497 (1981) sayılı kararlarıdır bunlar. BMGK’nin 242 sayılı kararının ilk maddesinde İsrail silahlı kuvvetlerinin işgal ettiği bölgelerden,yani Sina Yarımadası, Batı Şeria ve Golan Tepeleri’nden çekilmesi isteniyor. Ancak BMGK’nin 497 sayılı kararında açıkça İsrail işgalinin yasadışı olduğu vurgulanarak şu görüşlere yer veriliyor: “İsrail’in Suriye’ye ait olan Golan Tepeleri’ne yasalarını, yargısını ve yönetimini empoze etme kararı boş ve geçersizdir, uluslararası hukuki bir etkiye de sahip değildir.”

Golan Tepeleri nasıl işgal edildi?

Golan Tepeleri, İsrail ile Suriye sınırında 1.800km’lik bir alan. 1967’deki Altı Gün Savaşları’nda İsrail tarafından işgal edilinceye kadar Suriye’ye aitti.  İsrail günümüzde Golan Tepeleri’nin üçte ikisini, ki bunlar en stratejik noktalardır, kontrol ediyor. İsrail Golan Tepeleri’ni işgal etmesinin birkaç nedeni var. İlki, tabii ki sınırlarını genişletmek, ikincisi de en kararlı düşmanı olan Suriye’ye karşı bir tampon bölge oluşturmak. Büyük bölümü İsrail’in eline geçtiği andan bu yana Golan Tepeleri’nde zaman zaman sınır çatışmaları ve karşılıklı ateş açma olayları yaşandı ama işgalden sonra yaşanan en büyük savaş 1973 Arap-İsrail Savaşı’dır. (Arapların Ramazan Savaşı, İsrail’in ise Yom Kippur olarak adlandırdıkları savaş yani). Bu savaş sırasında, İsrail iki Arap cephesiyle karşı karşıya kalmıştı: Sina yarımadasında Mısır, Golan Tepeleri’nde de Suriye.  Golan Tepeleri’nde Suriye ile İsrail güçleri arasında çok sert ve kanlı bir savaş yaşandı. Eğer Amerikan askeri yardımı almasaydı, İsrail sadece Golan Tepeleri’ni değil tüm savaşı kaybedebilirdi. İsrail 1967’de işgal ettiği Golan Tepeleri’ni 1981’de resmen ilhak etti.