68 düşleri... (14.12.2020)

Norveç’in yaşayan en büyük yazarı olarak nitelenen Dag Solstad’ı 2018’den bu yana Türkçede de okuma fırsatı bulabiliyoruz. Solstad’ın Türkçede yayımlanan ilk romanı Mahcubiyet ve Haysiyet’i pek çok okur hatırlayacaktır.

Çok geçmeden de yazarın Türkçedeki ikinci romanı olan Lise Öğretmeni Pedersen’in Ülkemize Musallat Olan Büyük Siyasi Uyanışa Dair Anlatısı yayımlandı.

Lise Öğretmeni Pedersen’in Ülkemize Musallat Olan Büyük Siyasi Uyanışa Dair Anlatısı, Solstad’ın 1982 yılında yayımladığı ve ses getiren bir romanı. Solstad, dünyanın önemli toplumsal kırılmalardan geçtiği bir zaman diliminde yayımladığı romanında, o zaman diliminden yakın zaman önce yaşanmış bir başka kırılmayı konu alıyor; 68 Kuşağı’nı.

Kuşağın ve anlayışlarının Norveç kırsalındaki bir kasaba okulunda, bir öğretmenle birlikte nasıl yeşermeye başladığının, bu olaydan insanların nasıl etkilediğinin ve ister istemez bir parçası hâline gelişlerinin hikâyesi oluşturuyor romanın konusunu.

Roman her ne kadar Norveç kırsalındaki bir kasabada geçse de Solstad’ın üslubundaki derinlikle ve anlatımındaki ayrıntılarla tüm dünyayı ve sorunlarını çevreleyen bir hâl alıyor. 68 Kuşağı’nın tüm enerjisi, dünyayı değiştirme arzusu, hayalleri Solstad’ın romanında, Norveç kırsalını nasıl hareketlendirdiği üzerinden anlatılıyor.

Bu anlamda Solstad’ın hikâyesinin kuşakla paralel olarak müthiş enerjik olduğunu söyleyebiliriz. Fakat bilindiği gibi bu kuşak, dünya çapında büyük hareketlenme yaratmışsa da amaçlarına ulaşamamış, insanlık için büyük bir iz bırakarak sönümlenmiş. Solstad’ın romanında bu hayal kırıklığı da çok güzel aktarılıyor. Tam da kuşağın ruhuna uygun bir şekilde mizahın ve hüznün çok iyi kullanılmasıyla yansıtılıyor okuyucuya.

HAYAL FABRİKASI

Romandaki tüm olaylar yeni öğretmen olarak Norveç’in bir kasabası olan Larvik’e atanan Knut Pedersen üzerinden anlatılıyor. “Benim için her şey,” diyor anlatıcımız Pedersen romanın bir bölümünde, “yeni mezun bir lise öğretmeni olarak 1968 yılının Ağustos ayında Larvik’e gelmemle başladı.”

Pedersen, kasabaya ilk geldiğinde aile kurmaktan, saygı gören bir öğretmen olmaktan ve sade bir hayat sürebilmekten başka hayal kuramıyordur. Ne ki, yıllardan 1968’dir. Yani zaman, insanları âdeta başka hayaller kurmaya zorluyordur. Pedersen de bu hayallere kapılanlar arasında çok geçmeden yerini alır.

Dünyanın her yerinde esen değişim rüzgârları, Norveç kırsalına kadar ulaşmıştır. Kahramanımız Pedersen de okulda yaşayacağı beklenmedik bir olayın ardından gittikçe büyüyen bir siyasi harekete kapılacağından ve hayatını başka türlü amaçlara adayacağından habersizdir.

Solstad’ın romanı, her şeyden önce 68 kuşağının nasıl hayal kurdurabildiğine çok güzel bir örnek. Dönemin tüm renkleri ve yeri geldiğinde renksizliği bir hayaller dünyasının içinde doğan yakıcı bir gerçeklikle anlatılıyor.

Türkiye’de de yansımaları ciddi olarak görülen bir dönemin, Norveç kırsalından görülen portresini çiziyor yazar romanında ve bu portre kelimenin gerçek anlamıyla “vurucu”.

Lise Öğretmeni Pedersen’in Ülkemize Musallat Olan Büyük Siyasi Uyanışa Dair Anlatısı / Dag Solstad / Çeviren: Banu Gürsaler Syvertsen / Yapı Kredi Yayınları / 226 s. / 2020.