50 milyon liralık Kilia İdolü için mücadele sürüyor

Türkiye’yi; New York’taki New York Bölge Mahkemesi’nde temsil eden avukatlar, Manisa Akhisar “Kulaksızlar’dan” kaçırılan ve müzayedede 14.5 milyon dolara (yaklaşık 50 milyon liraya) alıcı bulan, 23 cm’lik Kilia idolünün, Türkiye’ye geri verilmesi istemi hakkında 25 Eylül’de sunum yapacaklar. Davanın henüz sonuçlanmadığı, Güney New York Bölge Yargıcı Alison Julie Nathan’ın bu sunumdan sonra davalılara 10 Ekim’de son savunmalarını yaptıracağı açıklandı.

Cumhuriyet duyurdu

Amerikan hukuk ve arkeoloji internet sitelerine 28 Ağustos’ta yansıyan ve bize de o kaynaklardan ulaşan haberlerin, gerçekte Türkiye’nin dava ettiği satıcıların avukatlarının savunmaları olduğu anlaşıldı. Mermerden yapılan ve gözlerinin göğe bakmalarından dolayı Batılıların “gök gözlemcisi” anlamında “stargazer”, Türkçede ise “tepegöz” denilen 5 bin yıllık Kilia idolünün New York’ta müzayedede satılacağını, Cumhuriyet’te 14 Nisan’da duyurmuştuk.

Kilia idolünün, 28 Nisan’da New York Christies’de, 3 milyon dolar (11.1 milyon lira) tahmini değerle satışa çıktığını, 14.5 milyon dolara (yaklaşık 50 milyon liraya) alıcı bulduğunu, haberimiz üzerine Kültür ve Turizm Bakanlığı, heykelciğin geri verilmesi için dava açtığını duyurmuştuk. Karun Hazinesi ile Elmalı Definesi davalarında Türkiye’yi başarıyla temsil eden Herrick Feinstein hukuk firmasından Lawrence M. Kaye, heykelciğin alıcıya teslimini mahkemede durdurarak 60 günlük “ihtiyatı tedbir” kararı aldırmıştı.

Avukattan bilgi

Avukat Kaye, telefonla arayarak şu bilgileri verdi: “Mahkeme henüz bir karar vermedi. Karşı tarafın bu savunmalarına yanıt olarak 25 Eylül’de mahkemede Türkiye’nin hakkını savunan sunumu yapacağız. 10 Ekim’de ise karşı taraf savunmasını yapacak. Gerekirse daha sonra bir duruşmada karşılıklı tartışılacak. Yargıç bu aşamalardan sonra ancak kararını verecek.”

‘En pahalı terlikler!’

90’lı yılların başında Manisa Müzesi’ni ziyaretimde Müdür Hasan Dedeoğlu ve yardımcısı Rafet Dinç ile söyleşirken, Kilia tipi idollerden söz edip bir fotoğraf göstermiştim.

Dinç, de “Müzemizde iki kırık parça var!” diyerek depodan getirmişti. 1991’de iki köylü kadının, Akhisar yakınında bulduğu iki Kilia idolü, yurtdışına kaçırılıp çok iyi fiyata pazarlanmıştı. Kadınlar, bu heykelcikleri köye gelen “çerçiye” verip karşılığında, birer çift terlik almışlardı. Bu olayı aktardığım New York’lu müzayedeciler “Dünyanın en pahalı terliklerini giyen kadınlar!” demişlerdi.

Müzeden, Aydın’da üniversiteye geçen Yardımcı Doç. Dr. Rafet Dinç, 1993’te Akhisar’a 16 km uzaklıktaki Kulaksızlar’da köylülerin gösterdikleri Balıkburnu mevkiinde, Gülsüm Akbaş’ın tarlasında bu heykelciklerin işliklerini buldu.

Günümüzde tütün ekilen 12 dönümlük bu tarla, traktörle sürüldüğü için toprağın altındaki heykel parçacıkları da her zaman yüzeye çıkabiliyor.

Dr. Dinç’in 1994’te, söz konusu arazide Manisa Müzesi ile birlikte yapmak istediği “Kurtarma Kazısı” başvurusuna, Bakanlık “uygun görülmemiştir” yanıtı ile izin vermedi!

5 bin yıllık Kilia idolünün New York’ta bir müzayedede satılacağını Cumhuriyet, 14 Nisan’da duyurmuştu.