100 günlük kriz

Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin 3 Ağustos’ta açıklanan ilk 100 günlük eylem planı 10 Kasım’da sona ererken, CHP Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer’in hazırladığı rapor tek adam rejiminin 100 günlük eylem planı boyunca Türkiye’de yaşanan ekonomik krizin daha da derinleştiğini gözler önüne seriyor.

CHP’li Çakırözer’in hazırladığı “Tek Adam Rejiminin 100 Günü” adlı raporda Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin hayata geçmesiyle birlikte Türkiye’yi getirdiği nokta gözler önüne seriliyor. Yeni yönetim sisteminde Erdoğan’ın 3 Ağustos’ta açıkladığı 100 günlük eylem planı 10 Kasım tarihinde son bulmuştu. Rapordaki tespitler şöyle:

Enflasyonda rekor: Ne 100 günlük eylem planı ne yeni ekonomik program ne de zabıta yoluyla indirim enflasyonaki hızlı artışı durdurdu. 2018’e yıl sonunda yüzde 7 enflasyon hedefiyle giren AKP hükümeti 100 gün içinde önce enflasyon tahminini yüzde 21’e taşıdı. Enflasyon ekim ayı itibarıyla yüzde 25’e tırmandı.

Maaşlar hızla eridi: 2018’de elektriğe 5 kez, doğalgaza 4 kez zam yapıldı. Dört kişilik bir aile için açlık sınırı 1919 TL’ye, yoksulluk sınırı ise 6 bin 252 TL’ye ulaştı. Asgari ücretlenin, emeklinin değişmeyen maaşları yüzde 30 enflasyon altında hızla eridi.

Dolar fırladı: Daha 10. gün dolmadan 1 dolar 7 TL’yi gördü. Türk Lirasındaki değer kaybı yüzde 40’ları ulaştı. Döviz kurlarındaki artış birçok ürünün fiyatını artırdı.
Faiz rekor oranda arttı: Merkez Bankası faizi yüzde 25’e çıkarırken, reel piyasalarda faizler yüzde 30-40’ları buldu. Konut ve ticari kredi faizleri yükseldi.

Konkordato ve işsizlik rekor kırdı: Resmi olarak yüzde 11-12 gösterilen işsizlik oranı yüzde 20’yi aştı. İşsiz sayısı 6 milyonu geçti. İşsizlik nedeniyle intiharlar yaşanmaya başladı. 5-7 bin arasında şirket konkordato ilan etti.  Kapanan şirket sayısı ise yüzde 28 artarak 110 bin oldu. Bu yılın 8 ayında kepenk indiren esnaf sayısı da yüzde 12 artarak 72 bine ulaştı.
İş cinayetleri arttı: Hedeflerde sıralanan 3. Havalimanının inşaatında 30’dan fazla işçi öldü. Cinayetler soruşturulsun diyen ve insanca çalışma ortamı için eylem yapan işçiler darp edildi, gözaltına alındı ve tutuklandı.

Lükse devam edildi: Kamuoyuna tasarruf sözü veren tek adam yönetiminin icraatları bu sözle örtüşmedi. Halktan tasarruf isteyen Cumhurbaşkanı için bir yandan yazlık saray yapılırken, diğer yandan dünyanın en büyük uçağı alındı. Uçağın ‘hibe’ olduğu savunuldu. Sarayın bir günlük harcamasının 1.8 milyon TL olduğu ortaya çıktı.
Kriz ameliyatları vurdu: Kriz ve dövizdeki artış nedeniyle ameliyatlar yapılamaz halde. Grip aşısından kanser ilaçlarına kadar birçok ilaç döviz kurları nedeniyle getirilemedi.

Demokrasi geriledi: Türkiye demokrasi kalitesi açısından 41 ülke arasında son sırada yer aldı. Uyuşturucu baronları iktidar partisinin milletvekilinin yargıya baskısıyla özgür kalırken; milletvekilleri, siyasetçiler, gazeteciler, sivil toplum yöneticileri, hukukçular, akademisyenler, öğrenciler, işçiler zindanlarda. 144 gazeteci, 31 havaalanı işçisi, 70 bin öğrenci cezaevinde.
Yurtdışına kaçış başladı: 100 gün planında bilim insanlarının yurda dönüş seferberliğinin başlatılması yer almasına karşın Türkiye’de tam tersi yaşanmaya başlandı. Artan otoriterleşme ve ekonomik kriz nedeniyle gençler çareyi yurtdışına göç etmekte aramaya başladı.

10. gün dolar 7.2 TL oldu

Raporda, Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin ilk 100 günlük eylem planının 3 Ağustos’ta açıklanmasının ardından 100 gün boyunca Türkiye’de yaşananlara ilişkin kronolojik olarak şu bilgiler de yer aldı:

-4 Ağustos (2. gün): Enflasyon yüzde 15.85 ile zirveye ulaştı. Dolar 5.11 TL oldu.

-9 Ağustos (7. gün): Üniversite sınav sonuçlarına göre 41 bin öğrenci sıfır çekti.

-2 Ağustos (10. gün): Dolar 7.2 TL oldu.

-17 Ağustos (15. gün): Akaryakıta 90 gün sonra yine yüzde 9 zam. Benzinin litresi 6.85 TL oldu.

-26 Ağustos (24. gün): Çocuklarının akıbetini öğrenmek isteyen Cumartesi Annelerine 700. haftada yasak geldi.

-2 Eylül (31. gün): Doğalgaz ve elektriğe zam yapıldı. Halk Bankası ‘yanlışlıkla’ doları 3.88 TL, avroyu 4.32 TL’den sattı.

-4 Eylül (34. gün): Türkiye’de otomotiv pazarının 2018 yılında yüzde 21 daraldığı açıklandı.

-13 Eylül (42. gün): Varlık Fonu’nun yönetimi Cumhurbaşkanı Erdoğan ve damadı Maliye Bakanı Berat Albayrak’a devredildi.

-14 Eylül (43. gün): Merkez Bankası faizi 6,25 puan arttırarak yüzde 17.75’ten yüzde 24’e yükseltti. Banka faizleri yüzde 30-40’lara yükseldi.

-16 Eylül (45. gün): İnsanca çalışma koşulları talep eden İstanbul 3. Havalimanı işçilerine operasyon düzenlendi. 543 işçi gözaltına alındı.

-27 Eylül (56. gün): Türkiye’nin köklü ayakkabı markaları Hotiç, Yeşil Kundura ve Beta peş peşe konkordato ilan etti.

-2 Ekim (61. gün): Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı İstanbul’da Suudi Konsolosluğu’nda katledildi.

-4 Ekim (63. gün): Enflasyonun tüketici fiyatlarında yüzde 24.52 olduğu açıklandı.

-13 Ekim (72. gün): ABD’li Rahip Brunson serbest bırakıldı.

-7 Kasım (97. gün): Sayıştay’ın kamudaki usulsüzlükleri ortaya koyan raporlarının ardından Denetimden Sorumlu Sayıştay Başkan Yardımcısı görevden alındı.

-10 Kasım (100. gün): Atatürk’ün ölümünün 80. yıl dönümü anılırken, Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş’ın Atatürk düşmanı Kadir Mısıroğlu’nu bir gün önce ziyaret ettiği ortaya çıktı.