Sakız Adası’nın Mostra’sı

Yunanistan’ın Sakız (Chios) Adası, İzmir’in Çeşme kıyılarına çok yakındır. Çeşme’den katamaranla 20 dakikalık bir deniz yolculuğu ile Sakız’a ulaşmak mümkündür. Her iki kıyının ışıkları, karşılıklı birbirine göz kırpar, ay ışığı ile yakamozlanan Ege’nin sakin akşamlarında... İşte bizim kıyılarımıza bu kadar yakın olan Sakız Adası’nda, her yıl ilginç bir karnaval yapılır. Geçmişi ortaçağ dönemlerine kadar uzanan, bu tarihi ve geleneksel karnavalın ismi Mostra Karnavalı’dır. Ege’nin iki yakasında Zaman zaman karşılıklı savaşlar ve acılar yaşanmış olsa da Ege Denizi, iki yakasındaki halkları ve kültürleri birbiri ile buluşturan bir barış denizidir. Tarih boyunca, dilleri ve dinleri farklı olan bu iki kıyının insanları, birbirlerinden ve kültürlerinden oldukça etkilenmişlerdir. Ortak yemekler yapılır bu iki yakanın mutfaklarında. Tıpkı günlük yaşamda ortak sözcüklerin kullanıldığı gibi. Gelenek, görenek, alışkanlıklar ve yaşam biçimleri de oldukça birbirine yakındır bu kıyılarda...

Örneğin bizim “mostra” sözcüğü ile tanışmamız, çocukluk ve ilk gençlik yıllarımıza uzanır. Gediz Ovası’nda üzüm üretimi ile uğraşan ailemizde, “mostra” sözcüğü çok kullanılırdı. Çekirdeksiz üzümler kurutulup, sergi yerinde toplanarak harman edilince rahmetli annemiz ve babamız, mostra almamız için bizi uyarırlardı. Üzüm harmanından numune ve örnek olarak bir miktar üzüm alınır ve ayrılırdı. Bütün yaşamları bağlarda, bahçelerde üreticilikle geçmiş olan aile büyüklerimiz, buna “mostra” derlerdi. Üzümler tüccara satılırken ekspertiz işlemi ve fiyatlandırma, işte bu mostralık üzerinden yapılırdı.

THYMIANA’DA ‘TALIMI’

Yıllar sonra “mostra” sözcüğü ile Sakız adasında karşılaşıyoruz. Adanın Thymiana köyünde asırlardır sürdürülen geleneğe göre ortaçağda saldırgan korsanlara ders verilerek onların teşhir edilmesini anlatan olaylar, günümüzde bir karnaval olarak yaşatılıyor. Karnavalda folklorik giysileriyle yürüyen adanın ve köyün gençleri, kılıçlarıyla ortaçağ korsanlarını simgeleyenlerle karşılıklı bir mücadeleye girişiyorlar ve onları teslim alıyorlar. Bunu “Talimi” olarak adlandırılan folklorik dansları ile sergiliyorlar. Özel kıyafetleri ile dönemi yansıtmaya çalışan adanın - köyün kızları ve çocukları da dansları, gösterileri ile karnavala renk katıyorlar. Her yıl mart ayında yinelenen bu gösterileri ve eğlenceleri izlemek üzere, çok sayıda adalı ve turist Thymiana’yı dolduruyor. Doğrusu biz de Ege’nin karşı yakasından, daha önce Sakız’a defalarca gelmiş olmamıza karşın, Mostra Karnavalı’nı şimdiye kadar görmemiş olmamıza hayıflanıyoruz. Mostra Karnavalı’nda, bir kez daha Ege’nin iki yakasındaki ortak kültürel benzerliklere, yakınlıklara tanık oluyoruz. İki yakanın barışçı insanları olarak, Ege Denizi’nin barış özsuyundan ortaklaşa yudumluyoruz! İzmir’e dönerken, günümüzde Ege’de barış içinde yaşamanın güzelliğini tüm yönleriyle duyumsuyoruz