Dark Turizm (Hüzün Turizmi) Nedir? Türkiye’de ve dünyada dark turizm rotaları

Savaşların yapıldığı alanlar ve onların kalıntıları, soykırım destinasyonları, yoksul bölgeler, trajik suçların olay yerleri, büyük felaketlerin bulunduğu yerler ve izleri insanlara ilgi çekici geliyor. İnsanlar bu dark turizm rotalarını ziyaret ederek bir çeşit katharsis (arınma) yaşıyorlar.

Hüzün turizmi, tanaturizm veya keder turizmi olarak da bilinen karanlık turizm, ölüm veya trajedi ile ilişkilendirilen turizmdir. Hüzün turizmi henüz tartışmalı bir eylem olarak görülüyor. Bazı kişiler bunu bir saygı eylemi olarak görürken, diğer kişiler ise etik olmayan bir uygulama olarak görüyor.

Yakın veya uzak geçmişte yaşanmış olan üzüntü verecek, herkesi ilgilendiren herhangi bir olayın yaşandığı yerlere, geziler düzenlemek dark turizmi oluşturuyor. Ayrıca kara turizm, kara nokta turizmi, hüzün turizmi gibi isimlerle de anılıyor. Bu gezilere katılanlara dark turist deniyor. 

Dünyada popüler hüzün turizmi cazibe merkezleri arasında Auschwitz, Çernobil ve Sıfır Noktası bulunuyor. Daha az bilinen karanlık turizm cazibe merkezleri arasında mezarlıklar, zombi temalı etkinlikler veya tarihi müzeler de sayılabiliyor.

Hüzün Turizmi 90'ların başında akademik ilgi görmeye başlamasına rağmen, medyanın ve genel halkın ilgisini ancak son zamanlarda iyice çekmeye başladı.

Glasgow Caledonian Üniversitesi’nin öğretim üyeleri John Lennon ve Malcolm Foley tarafından, ilk defa 1996 yılında kullanılmış bir kavram olan karanlık turizmi “insanlık dışı eylemlerin temsili ve bunların ziyaretçiler için nasıl yorumlandığı” olarak tanımlanır.

Daha yakın tarihli bir yayında Kevin Fox Gotham, karanlık turizmi “insanların sıkıntı, vahşet, üzüntü ve acı ile karakterize edilen yerlere dolaşımı” olarak tanımlıyor. Hüzün turizminin daha spesifik bir bileşeni olarak, “facia turizmi”, turizm ürününün büyük bir afet veya travmatik olayın içinde ve sonrasında üretildiği durumları ifade eder.

DÜNYADA DARK TURİZM NOKTALARI

Auschwitz Toplama Kampı

En büyük toplama kamplarından biri olan Auschwitz, İkinci Dünya Savaşı sırasında Nazilerin Yahudilere karşı kurduğu bir toplama kampı. Bir milyondan fazla insanın burada, işkence çektirilerek katledildiği biliniyor. Her yıl yoğun ziyaretçi akınına uğrayan toplama kampı, önemli bir dark turizm noktası. Kampın kapısında Almanca olarak yazan "Çalışmak özgürleştirir" yazısı ziyaretçileri şaşkına uğratıyor.

Çernobil

Ukrayna’nın Pripyat şehrine yakın bir alanda bulunan Çernobil Nükleer Santrali’nde gerçekleşen patlama, dünyanın en büyük felaketlerinden biri sayılıyor. 1986 yılında yaşanan bu olayın sonuçları, günümüzde hala ciddiyetini koruyor. 

 On binlerce kişi bu patlama sebebiyle hayatını kaybediyor. Ayrıca patlamadan sonra olayın etkileri devam ettiği için şehir tahliye ediliyor. Yapılan ölçümler gösteriyor ki şehirde yeniden bir hayatın başlamasına daha epey zaman var. Ancak bölgeye nükleer santral farkındalığı oluşturmak amacıyla, dark turizm gezileri düzenleniyor.  

Hiroşima

İkinci Dünya Savaşı sırasında, Amerika Birleşik Devletleri tarafından Japonya’nın Hiroşima şehrine atom bombası atılıyor. Bu olayda on binlerce insan ölüyor. Yine on binlerce insan sakat kalıyor. Ayrıca atom bombasının etkisi, şehirden uzun yıllar silinmiyor. 

Bu korkunç olayın yaşandığı Hiroşima adlı şehir, her yıl birçok ziyaretçi ağırlıyor. Aynı zamanda atom bombası kullanmanın ne gibi sonuçlar doğuracağına ilişkin bir dark turizm rotası. Bombanın atıldığı noktaya çok yakın olan valilik binası artık bir sergi alanı. Üstelik bina, UNESCO koruması altında.  

Pompei

İtalya’nın Campania Bölgesi’nde bulunan Pompei şehrinde, 2000 yıl önce bir yanardağ patlaması gerçekleşiyor ve tüm şehir küller altında kalıyor.

17. yüzyıldaki kazı çalışmalarında, gün yüzüne çıkabilen Pompei antik kenti, önemli bir dark turizm rotası. 

Berlin Duvarı 

Duvar, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonrası yirmi sekiz yıl boyunca Almanya’yı, doğu ve batı olmak üzere ikiye bölen Berlin Duvarı 1989 yılında yıkılıyor. Şimdilerde ise yıkılan duvarın kalıntılarının üzerinde barış sloganları ve graffitiler yer alıyor.

Bugün Almanya’nın neredeyse en çok turist çeken noktası olan Berlin Duvarı aynı zamanda da önemli bir dark turizm rotası. 

TÜRKİYE'DEKİ DARK TURİZM NOKTALARI

Anıtkabir

Ankara’da hüzün ve gurur dolu bir rota olan Anıtkabir, Kurtuluş Savaşı başkomutanı ve Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün anıt mezarının olduğu yeri temsil ediyor.  

Kurtuluş Savaşı, Cumhuriyet tarihi ve Atatürk’ün hayatına dair kabartma ve heykellerin bulunduğu Anıtkabir, ayrıca bir müzeye de ev sahipliği yapıyor.

Her yıl 10 Kasım tarihinde ziyaretçi akınına uğrayan Anıtkabir, Türkiye’nin en önemli hüzün turizmi destinasyonlarından biri.

Çanakkale

Çanakkale Savaşı'nın kalıntıları, Türkiye'deki bir başka dark turizm bölgesi olarak değerlendiriliyor. 

Her sene 18 Mart'ta Çanakkale Zaferi kutlamaları gerçekleştirilirken bölge,Türkiye'nin dört bir yanındaki yurttaşlar tarafından ziyaret ediliyor.

Sinop Cezaevi

“Anadolu’nun Alcatrazı” ismiyle meşhur olan Sinop cezaevi,gaskalılar tarafından yaklaşık olarak 4 bin yıl önce inşa edildi. 1887 yılından itibaren resmi olarak zindan işlevinde kullanılan cezaevi 1999 yılında müze haline geliyor. Bu tarihten sonra önemli bir dark turizm rotası haline geldi.