Cilt kanseri nedir, belirtileri neler, nasıl tedavi ediliyor?

Cilt Kanseri, kötü huylu bir çeşit cilt tümörü olan “melanom”un, birden, hiçbir uyarı vermeksizin normal deri üzerinde ortaya çıkabileceği gibi önceden var olan bir ben üzerinde de gelişebiliyor. Bu nedenle benlerin, dikkatle izlenmesi gerekiyor. Hayati tehlikesi en yüksek kanser türü olan “melanomun”un kaynağı; melanosit adı verilen hücreler. Melanositler, deriye rengini veren ve bronzlaşmayı sağlayan melanin pigmentini üretiyor. Melanom, melanositlerin anormalleşerek aşırı ve kontrolsüz çoğalmaları sonucu oluşuyor ve başka organlara yayılma potansiyeli taşıyor.

CİLT KANSERİNDEN (MELONOM) KORUNMANIN YOLLARI

Melanom genellikle deri yüzeyinde başladığı için erken dönemde saptanma şansı çok yüksek kanserlerden biri. Erken tanı için de, kişinin kendi derisini belli aralıklarla düzenli olarak kontrol etmesi çok yararlı. Bunun için her ay çırılçıplak boy aynasında yeterince aydınlatılmış bir ortamda derinin tepeden tırnağa incelemesi, görülmesi güç bölgeler için bir el aynasından faydalanılması gerekebiliyor.

Yüzden başlayarak, saçlı deri (başka birinin yardımı istenebilir), boyun, omuzlar, sırt, göğüs vb. aşağı doğru sistemli olarak incelemeli. Kasıklar, kolların ve bacakların iç kısmı, ayak tabanı ve parmak aralarını unutmamak gerekiyor. Uzun gibi görünen bu işlem aslında, 5 dakika bile sürmüyor.

Güneş ışınlarının zararlı etkilerinden korunmak, cilt kanseri riskini azaltmada büyük önem taşıyor. Özellikle yaz aylarında 11-4 saatleri arasında direk güneşe maruz kalmamak, mutlaka koruyucu kıyafetler ve güneş koruyucular kullanmak, solaryum gibi suni ultraviyole ışınlarına uzun süre maruz kalmamak gerekiyor.

CİLT KANSERİNİN BELİRTİLERİ 

Melanom, birden, hiçbir uyarı vermeksizin normal deri üzerinde ortaya çıkabileceği gibi önceden var olan bir ben üzerinde de gelişebiliyor. Bu nedenle vücuttaki benlerin yerleşimini ve görünümünü iyi tanımak gerekiyor ki değişiklikler algılanabilsin. Melanom benleri, diğer atipik benlerle karıştırmak mümkün. Bazen melonom, normal bir ben zannedilebiliyor ya da aslında o ben, başlangıcından beri melonom olabililiyor.

Diğer uyarıcı belirtiler; soyulma, sızıntı, kanama veya ben üzerindeki şişlik veya kabartı oluşması gibi ben yüzeyindeki değişiklikler. Ayrıca kaşıntı, hassasiyet ve ağrı gibi benle ilgili his değişiklikleri de bulunabiliyor. Ancak anormal görünen bir benin çıkarılması ya da yakın olarak izlenmesi gerekliliği konusunda ilgili hekimin (sıklıkla dermatolog) öneride bulunması gerekiyor.

Benlerin takibinde farklılaşmanın kolay tespiti için ABCD kuralı adı verilen bir metot uygulanıyor. Buna göre aşağıdaki değişiklikler gözleniyorsa doktora başvurulması öneriliyor:

A - ASİMETRİ

Benin bir yarısı diğer yarısına benzemiyorsa (renk ve/veya şekil olarak) 

B – BORDER/SINIR

Benin sınırları düzensiz ise (girintili çıkıntılı ise)

C – COLOR/RENK

Benin rengi homojen değilse (kahverengi, siyah, kırmızı, gri, beyaz gibi renklerin iki veya daha fazlası bir arada bulunuyorsa ya da alacalı bir görünüm varsa) 

D – DİAMER/ÇAP

Ben çapı 6 mm’den büyük ise (kabaca silgili kurşun kalem çapından büyük bir ben ise).

CİLT KANSERİ RİSK FAKTÖRLERİ

Diğer cilt kanserlerinde olduğu gibi özellikle açık tenli kişilerde güneşe aşırı maruz kalma, melanom için de çok önemli bir risk faktörü. Aile fertlerinde melanom öyküsü bulunan kişiler, özellikle de çok sayıda (75-100 veya daha fazla) beni olanlar yine risk altındadırlar. Melanom daha çok açık tenli ve kolay çillenen kişilerde görülürse de esmer tenli olmak melanoma karşı bir garanti oluşturmuyor. Esmer tenli kişilerde melanom daha çok ayak tabanı ve avuç içinde, tırnak altında veya çok nadiren ağız içinde gelişebiliyor.

CİLT KANSERİNİN TANI YÖNTEMLERİ

Dermatoskopi, benleri 10-20 kat büyüterek gösteren özellikle pigmentli olan benlerin cilt kanserlerinden ayırımında çok önemli bir yardımcı tanı yöntemi olarak kullanılıyor.Bu yöntem, elle tutulan bir cihaz yardımıyla ya da bilgisayarlı sistemler aracılığıyla görüntü kaydı yapılarak gerçekleştiriliyor. Gerek çıplak gözle algılanan özellikler gerekse dermatoskopik muayene ile saptanan bulgular, cilt kanseri tanısını yönlendiriyor.

Cilt kanserinin kesin tanısı ise cerrahi olarak çıkarılan dokunun patolojik incelemesi ile konulabiliyor. Ancak halk arasında yaygın ama yanlış bir inanış bulunuyor: Neşter değerse kanser olacağı yönünde. Bu inanış uzmanlar tarafından doğru kabul edilmiyor. İyi huylu ya da pigmentli lezyonun cerrahi olarak çıkarılması o bene ek bir risk getirmiyor. Ancak tanı yöntemlerinin kullanılması ile benlerin gereksiz olarak çıkarılması önlenebiliyor.

TEDAVİ YÖNTEMLERİ

Bir benin genellikle tamamının çıkarılarak incelendiği dokuda melanom olduğu patoloji raporu ile doğrulanıyorsa bu kez o bölgeye cerrahi işlem uygulanıyor. Ancak işlem uygulanırken, tedavi amacıyla etrafında belli oranda sağlam doku bırakılıyor. Melanomda bilinen tek ve etkili tedavi; cerrahi tedavi olarak kabul ediliyor. Eğer melanom yeterince erken dönemde yakalanmamışsa önce lenf sisteminden başlayarak vücudun diğer organlarına yayılma riski (metastaz) bulunuyor. Bu nedenle yayılıp yayılmadığını anlamak için lenf bezi biyopsisi yapmak gerekiyor.

BENLERİNİZİ DÜZENLİ OLARAK KONTROL EDİN!

Uzmanlar benlerin düzenli olarak kontrol edilmesinin erken teşhis için büyük önem taşıdığını vurguluyor. Deri üzerindeki değişiklikleri, benlerdeki farklılaşmaları takip ederek vakit geçirmeden bir dermatoloğa başvurmak, cilt kanserinin en tehlikeli türü olan melanomun erken tanı şansını yüksek oranda artırıyor.