Bebeklerde benlik kavramının oluşması ve ben bilincinin gelişimi

Ebeveynler tarafından büyüleyici ve keyifli bir deneyim olarak tanımlanıyor bebeklerin gelişimini izlemek. Her gün yeni bir şey öğrenen, kendisini ve dünyayı keşfeden bebeklerin aylarına göre farkına vardıkları şeyler ve kendilerine kattıkları değerler de değişim gösteriyor.

Bu gelişim sürecinde önemli bir kavram olarak karşımıza çıkan benlik, bireyin kendisiyle ilgili görüş ve algı biçimi olarak tanımlanıyor ve doğum itibariyle gelişmeye başlıyor. Gelişimi sağlayan temel faktör bireyin kendisi ve çevresiyle etkileşimi oluyor.

BEN BİLİNCİ HANGİ AYLARDA GELİŞİYOR?

Kişiliğin öznel yanı olan benlik, bireyin kendi kişiliğine ait sahip olduğu fikir olarak tanımlanıyor. Kişinin kendini nasıl tanıdığı şeklinde düşünülüyor. Bebeklikte başlayan bu bilinç öncelikle kendisini görsel olarak tanıma, ismine ve “ben, sen, biz” kavramlarına duyarlılaşma olarak ortaya çıkıyor.

Benlik kavramının oluşması ve ben bilincinin gelişimi 22-24 aylar arasında oluyor. Bu dönemde bebekler üç zamiri (ben, sen, biz) biliyor. Bununla beraber resimlerdeki eşyanın ismini söylebiliyor, burun ağız gibi yüz bölümlerini tanıyıp gösterebiliyor, tuvaletini söyleyebiliyor, masal dinlemekten hoşlanıyor.

Başka çocuklarla iletişimlerini geliştirerek oyun oynamaya başlıyorlar. Ebeveynlerinden bağımsızlıkları artıyor, yataklarında veya oyun bahçelerinde tek başına vakit geçirmek eskisi kadar rahatsız edici olmamaya başlıyor.

Ve aynada kendilerini tanımaya başlıyorlar.

Benlik kavramının gelişiminin bebeklikte başlaması bu kavramın gelişiminde çocuğa bakım veren kişilerin; anne, baba, aile büyükleri, bakıcı gibi ne kadar önemli bir role sahip olduklarını bize gösteriyor.

Onların çocuğa yaklaşımlarında izledikleri metodlar ve yaklaşım şekilleri gelişmeye başlayan benlik algısı ve kavramının şeklini çiziyor. Bu konuda en önemli kişi ise anne oluyor.

Doğumla başlayan bu ilişkide annenin çocuğuna karşı benimsediği, onu kabul eden, seven, takdir eden yaklaşım çocuğun benlik algısının olumlu şekillenmesini sağlıyor.

İlerleyen zamanlarda arkadaşlar ve okul çevresi de bu algının şekillenmesinde rol oynayacağından ilk başta ailenin bu algının olumlu gelişmesini sağlayacak davranışları, benlik bilincinin daha sağlam olmasını sağlıyor.

Benlik algısı pozitif olan çocukların sosyal olarak daha aktif olduğu, net amaçlara sahip oldukları, görünüşlerinden memnun oldukları, farklılıkları kabul etmeye daha yatkın ve daha başarılı, huzurlu bireyler oldukları biliniyor.

BEBEĞİN BENLİK ALGISININ POZİTİF ŞEKİLLENMESİ İÇİN

* Bebeğinizle fiziksel yakınlık kurmaya, onu sık sık kucağınıza alıp sarılmaya özen gösterin.

* Mamasını döktüğünde, tükürdüğünde, oyuncaklarını yere atıp istenmeyen bir davranışta bulunduğunda, kızıp bağırıp, oyuncaktan ve kendinizden mahrum bırakmak yerine sakin kalıp anlatmayı deneyin.

* İlk defa yaptığı şeylerde onu takdir edin, alkışlayın.

* Masadan başka bir şey alıp yemek istediğinde, verdiğinizden başka bir oyuncağa uzandığında engel olmayın, seçmesine izin verin.

* Nitelikli zaman geçirmeye önem verin. Sırf fizyolojik değil, psikolojik ihtiyaçları içinde vakit ayırın.

* Benlik bilinci ve buna dair oluşturulacak olan algının sağlıklı olması bebeğin temel güven / güvensizlik dönemindeki içsel ayrılık ve süreklilik duygusunda yatar. Bebeğin terkedilmiş, önemsenmiyor hissetmemesi çok önemlidir.

Kendini tanımak, sırf fiziksel değil aynı zamanda psikolojik bir süreç olarak düşünülüyor. Bebekler görselliğin bilincine varmakla başladıkları kendini tanıma sürecine; isteklerini ortaya koyarak devam ediyorlar.

Güvenli ve sağlıklı oluşmaya başlayan benlik algısı ilerleyen dönemde de çocuğun güvenli ve güçlü bir temel üzerinden devam etmesini sağlıyor.