Baz etkisi (Base Effect) nedir?

Baz etkisi, ekonomik veya finansal bir gösterge üzerindeki yıllık değişimleri değerlendirirken karşımıza çıkan bir etkidir. Bir yıl içindeki belirli bir dönemde meydana gelen olağandışı olaylar veya olağanüstü koşullar, sonraki yıllarda karşılaştırma yapılırken dikkate alınmalıdır. Baz etkisi, bu tür olayların yıllık büyüme oranlarını veya göstergeleri yanıltıcı hale getirebileceğini gösterir.

Özellikle ekonomik büyüme oranları, enflasyon verileri ve işsizlik oranları gibi ekonomik göstergelerde baz etkisi dikkate alınır. Eğer bir yıl içinde ekonomide bir kriz dönemi yaşandıysa ve bu olağandışı koşullar sonucunda belirli bir gösterge düşük bir seviyeye geldiyse, gelecek yıllarda bu göstergenin yıllık büyüme oranı yüksek olabilir, çünkü düşük seviyeden başlanmıştır. Bu yüksek büyüme oranları, gerçekte ekonominin hızla büyüdüğü anlamına gelmeyebilir.

Nasıl Çalışır?

Baz etkisi, genellikle yıllık büyüme oranlarını hesaplarken veya ekonomik göstergeleri yorumlarken dikkate alınır. İşte baz etkisinin çalışma şekli:

• Belirli bir yıl içinde meydana gelen olağandışı olaylar veya koşullar (örneğin, ekonomik kriz, doğal felaket veya siyasi olaylar) nedeniyle bir gösterge düşük bir seviyeye gelir.
• Bu olayların etkisi geçtiğinde veya koşullar normale döndüğünde, gösterge yıllık büyüme oranları veya diğer değerlendirmelerde yüksek bir artış gösterebilir.
• Bu yüksek artış, yanıltıcı olabilir ve ekonominin gerçekte ne kadar büyüdüğünü veya değiştiğini yansıtmayabilir.