Yurttaş market kasasında çarpılıyor

“Raflarda 2-3 lira fiyat farkı çok görünmüyor ama kasadan çıkarken elimde fişle 1-2 dakika duruyorum kapıda.” “Her market alışverişimde ya bir şeyler eksik alıyorum ya da bir şeyleri daha kötü, güvenemediğim bir markadan almak zorunda kalıyorum.”  İstanbul Şişli’de ve Üsküdar’da iki ayrı market kasasında elindeki fişle bakışan iki yurttaşın söylemleri bunlar. 

Hükümetin “Kurun köpüğünü aldık, şimdi sırada enflasyon var” iddiasına karşın çarşı pazarda etiketlerin yükselişi önlenemiyor. Enflasyonun ocak ayında pik yapacağı Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu tarafından ilan edilse de etiketlerde bir ayda yüzde 60’ı bulan artışın ocak ayı verilerine nasıl yansıyacağı merak ediliyor. 

Bu merakın asıl nedeni ise Türkiye İstatistik Kurumu’nda “80 milyona karşı sorumluyum” sözleriyle enflasyonu yüzde 36 açıklayan Prof. Dr. Erdal Dinçer’in yerine gelen Erhan Çetinkaya’nın açıklayacağı oran. 

Cumhuriyet gazetesi olarak 2021’in mart ayından beri Şişli’de aynı markette, her ay aynı gün, aynı ürünlerdeki değişimi inceliyoruz. Marketteki personele göre kurlarda 18 TL’den 13 TL’ye çekilmenin hiçbir etkisi yok. “O zaman haftada iki kere etiket değiştiriyorduk şimdi de haftada bir kere oldu” diyorlar. Bunun yanı sıra market yönetimleri de kendi önlemlerini almış durumda. Etiketlerin sosyal medyada sık sık gündeme gelmesinin ardından personeller özellikle uyarılmış etiket fotoğrafı çekerken “Fotoğraf çekmek yasaktır” uyarılarıyla karşılaşıyoruz. 

MASKE-TEMİZLİK LÜKS OLUYOR

İzlediğimiz yaklaşık 70 kalem üründeki bir aylık değişime gelince: Bisküvi, çikolata gibi atıştırmalıklarda boyutlar küçülürken fiyatlar da artmaya devam ediyor. 2021’in son günlerinde 3 TL olan 75 gramlık çikolatalı bisküvi şu an yüzde 70’e yakın zamla 5 TL’den satılıyor. Temizlik ürünü ve maske de artık yurttaşın temel gereksinimleri arasına girmişken fiyatlarındaki artışı da devam ediyor. 

300 ml bir sabun 29 Aralık’ta 10.90 TL’ye satılırken şu anda yüzde 60’lık bir fiyat artışı ile 17.50 TL’den satılıyor. Marketteki haftalık özel indirimle sadece o marketin sadakat kartına sahip olan müşterilere 13.13 TL’den satılıyor.  34.95 TL’den satılan 50’li maske ise yüzde 14.5’luk zamla 39.95 TL’den satılıyor. Etiketlerdeki artışları değerlendiren Derin Yoksulluk Ağı kurucusu Hacer Foggo, “Pandemi ile mücadele edilirken maske ve temizlik ürünlerindeki fiyat artışı yoksul yurttaşlara ‘Başınızın çaresine bakın’ demektir. Beş kişilik bir ailede herkes her gün bir maske taksa ayda üç kutu maske ediyor. Bu insanlar artık bir maskeyi 2-3 gün takıyorlar. Maske de lüks oluyor” dedi.

TÜKETİCİ RAFIN ÖNÜNE GELMİYOR

Geçen yıl en büyük fiyat artışlarının yaşandığı alkollü içeceklerde tüketici rafın önüne bile gelmiyor. Tüketimin yüzde 40 düştüğünü söyleyen Mey Diageo Genel Müdürü Levent Kömür, “Ben kötüleşerek devam edeceğini düşünüyorum” dedi.  

Levent Kömür, yüksek vergi politikaları ve pazarlama yasakları ile son dört yıldır yüzde 1.8’lik büyüme ortalamasını aşamayan sektörde 2021 gelişmelerini anlattı. İçki sektörünün 2021’i yaklaşık 1 milyar litrelik hacimle kapattığını belirten kömür, ocak ayı ile birlikte devreye giren yüzde 47’lik vergi zamlarının ise sektörü zora soktuğunu belirtti. Kömür, “Bir de bunun temmuzu var. Sıkıntı bu. Burada ÖTV zammı, aralıktaki büyük tüketim ve Omicron’un etkisi var. Asıl etkiyi ocak-şubat-mart ortalamasında göreceğiz” dedi.