Tüketim mallarında ithalat rekoru: Üretimde durgunluk hakim!

Son iki yılda üretim faaliyetlerindeki gerileme ve döviz kurunun baskılanması ithalatı cazip hale getirdi. Bu durum tüketim malı ithalatını rekor seviyelere taşıdı. Geçen yıl Türkiye'nin toplam ithalatı düşerken, tüketim malları ithalatı yüzde 14,3 artarak ilk kez 50 milyar doları aşarak 54,47 milyar dolara ulaştı.

TÜİK verilerine göre, 2024 Ocak-Aralık döneminde Türkiye’nin ihracatı yüzde 2,5 artışla 261,9 milyar dolara çıkarken, ithalatı yüzde 4,9 gerileyerek 344,08 milyar dolara düştü. Dış ticaret verileri, yatırım malları ithalatının yüzde 4 azalarak 50,4 milyar dolara gerilediğini, sanayi için kritik olan hammadde ve ara mallar ithalatının ise yüzde 8,8 düşüşle 238,3 milyar dolara indiğini gösteriyor.

OTOMOTİVDE İTHALAT ARTIŞ GÖSTERDİ

Buna karşılık, otomotiv sektörü başta olmak üzere tüketim malları ithalatı yüzde 14,3 artışla 54,4 milyar dolara çıktı. Böylece, tüketim mallarının toplam ithalattaki payı yüzde 16'ya yükselerek hem miktar hem oran bazında rekor kırdı. Özellikle 2024’ün Eylül ayında tüketim malları ithalatı, ilk kez yatırım malları ithalatını geride bıraktı.

Son 5 yılın verileri tüketim malları ithalatının 2020'deki 24,1 milyar dolardan iki katına çıktığını ortaya koyuyor. Ayrıca 2022’de tüketim mallarının toplam ithalattaki payı yüzde 8,4 ile en düşük seviyeyi görürken, bu oran üç yıl içinde 8 puanlık artış gösterdi.

ÜRETİMDE DURGUNLUK HAKİM

Tüketim harcamalarındaki artışa rağmen, üretimde aynı iştah görülmüyor. Merkez Bankası verilerine göre, Aralık 2024’te imalat sanayi kapasite kullanım oranı yüzde 75,8’e geriledi. TÜİK'in açıkladığı Sanayi Üretim Endeksi ise Ekim 2024’te yıllık yüzde 3,1 daralma kaydetti.

İSO Türkiye İmalat PMI verisi de 50 eşik değerinin altında kalarak 49,1 olarak gerçekleşti. Bu veriler, 2024’ün son ayında üretim ve yeni siparişlerde yavaşlama olduğunu ortaya koyarken, sanayide faaliyet gösteren 10 sektörden 7'sinde üretimin azaldığını işaret etti.

En sert düşüş giyim ve deri ürünlerinde yaşanırken, büyüme yalnızca kimya ve gıda sektörlerinde görüldü. Elektrikli ve elektronik ürünlerde ise üretim sabit kaldı.

DÜŞÜK TEKNOLOJİLİ ÜRÜNLERE YÖNELİMİ ARTIRDI

TL’nin değerli seyretmesi, tüketim malları ithalatındaki artışı desteklerken, düşük teknolojili ürünlere olan talebi de artırdı. İmalat sanayi ürünlerinin dış ticaret verilerine göre, 2024 yılında yüksek, orta-yüksek ve orta-düşük teknolojili ürün ithalatı sırasıyla yüzde 0,7, yüzde 2,1 ve yüzde 14,1 düşerken, düşük teknolojili ürün ithalatı yüzde 16,2 artış gösterdi.

Geçen yıl yüksek teknolojili ürün ithalatı 31 milyar dolarda kalırken, düşük teknolojili ürünler için 37,9 milyar dolar harcandı.