Tarım desteklerinde yine yasaya uyulmadı: Çiftçiyi gözden çıkardılar

İktidar tarım desteklerini yine yasada öngörülen tutarın altında bıraktı. Yasaya göre gelecek yıl tarımsal destekler 615.4 milyar TL olması gerekirken, 135 milyar TL’de kaldı. Desteğin GSYH’ye oranı binde 2 oldu. Son 3 yıldır da bu oran değişmezken, çiftçinin borcu ise katlandı. 2023’ten bu yana yüzde 26 artan borç, desteğin neredeyse 5.5 katına ulaştı. 

Tarım Yasası’nın “tarımsal desteklemelerin finansmanı” başlıklı 21. maddesinde, “Tarımsal destekleme programlarının finansmanı, bütçe kaynaklarından ve dış kaynaklardan sağlanır. Bütçeden ayrılacak kaynak, gayrisafi milli hasılanın yüzde birinden az olamaz” hükmü yer alıyor. Orta Vadeli Programa göre 2025’te GSYH’nin 61.5 trilyon TL olması öngörülüyor. Yasanın uygulanması halinde tarımsal desteklemeler için 615.4 milyar TL ayrılması gerekiyordu. Ancak, bütçede tarımsal destek programları için 135 milyar lira ayrıldı. Çiftçiye verilecek destek yine devede kulak kalacak. 

YASAYA AYKIRI

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu üyesi, CHP Manisa Milletvekili Vehbi Bakırlıoğlu, bütçenin bu haliyle yasaya aykırı olduğunu söyledi. Bu yıl tarıma ayrılan payda geçen yıla göre hiçbir değişiklik olmadığını belirten Bakırlıoğlu, “2025 tarım bütçesinde çiftçimizin ödeyemediği borçlarının çözümüne ve yeniden üretime katılabilmesine dair yeni hiçbir şey yok. Oysa üreticilerimizin borcu her geçen yıl katlanarak artıyor. Tarımsal destekleme ödemelerinin GSYH içindeki payı 2023’ten beri binde 2. Oysa 2003 yılında bu oran binde 6’ydı” dedi.

BORÇ DESTEĞİN 5.5 KATI

Bakırlıoğlu, çiftçinin borcunun ise verilen destek bütçesinin neredeyse 5.5 katı olduğuna dikkat çekti. “Şimdi bu bütçeyi hazırlayanlara sorum şu: Bu desteklemeyle bu borçlar nasıl kapanacak ?” sorusunu yönelten Bakırlıoğlu, 2025 bütçesinde tarıma toplamda 706 milyar TL ayrıldığını anımsattı. Tarımsal destek ödemeleri için ayrılan kaynağın ise sadece 135 milyar TL olduğuna vurgu yapan Bakırlıoğlu, şunları kaydetti:

“2011 yılından bu yana tarımsal desteklemenin bütçeden aldığı pay düşüyor. 2011’de yüzde 2.2 olan destekleme ödemeleri oranı, 2024’de geldiğimizde yüzde 0.8’e kadar gerilemiş halde. Desteklemelerin GSYH’ye oranında da durum maalesef aynı. Bütçe bu haliyle çiftçilerimize derman olmaktan çok uzak. 2023 bütçesi 6 trilyon 588 milyarken, tarımsal destekleme ödemesi 63 milyar 326 milyon, 2024 bütçesi 11 trilyon 213 milyarken, tarımsal destekleme ödemesi 91 milyar 500 milyon ve 2025 bütçesi 14 trilyon 731 milyarken, tarımsal destek ödemesi 135 milyar lira.” 

3 YILDIR BİNDE 2

Bakırlıoğlu, tarımsal destek ödemesinin bütçeye oranı son üç yılda binde 9 iken, ödemenin GSYH’ye oranının da binde ikide kaldığına dikkat çekti. 2023’ten bu yana desteklemelerde en ufak bir artış olmadığını dile getiren Bakırlıoğlu, “Çiftinin borcu ise 2023’ten bu yana yüzde 26 artmış. 2023 yılının başında 328 milyar olan çiftçinin borcu 2024 yılının ilk sekiz ayına gelindiğinde 746 milyar 508 milyona ulaşmış. Yanlış tarım politikaları nedeniyle eskiden ‘tarlalar boş kalacak’ diyorduk; artık maalesef ‘tarlalar satılacak’ diyoruz” değerlendirmesini yaptı. Bütçede çiftçiyi ayağa kaldıracak ve yeniden üretime katılmasını sağlayacak hiçbir şey olmadığını dile getiren Bakırlıoğlu, şunları söyledi:

“İktidarın açıkladığı 2025 tarım bütçesi, ne yazık çiftçimizi bir kez daha hayal kırıklığına uğratmıştır. Bu destekleme rakamları iktidarın tarımın ve çiftçinin halinden ne kadar bihaber olduğunun göstergesidir. Borçla üretip, ürettiğinden de zarar eden çiftçilerimiz artık hem borçlu hem de üretimden kopuyor. İktidarın çiftçimizi ve sorunlarını görmezden gelen bu anlayışı sürdürmesi halinde, bir zamanlar tarım ülkesi olan Türkiye, maalesef tarımda da tamamen dışa bağımlı hale gelecektir. İktidar bir an önce havanda su dövmeyi bırakıp, çiftçilerimizin borçlarını faizsiz yapılandırmalı ve üretime devam edebilmesi için desteklemelidir.”