Sütte kriz adım adım böyle geldi: Üretici battı, iktidar izledi

İktidarın tarıma ve çiftçiye yönelik politikaları çöküş getirdi.

Gıda enflasyonu yüzde 99’a yükselirken süt ve süt ürünleri fiyatı 1 yılda 2,5 katına çıktı. Dövize dayalı girdi fiyatları nedeniyle üretim maliyeti katlandı. Üretici de yeterince desteklenmeyince üretim yavaşladı. İçinde bulunduğumuz dönemde çiftçinin bankalara olan borcu toplam 245 milyar liraya yükseldi. Üreticilerin ve üretici derneklerinin tüm uyarılarına rağmen kriz adım adım gelirken iktidarın tek yaptığı izlemek oldu. 

SÜT ÜRETİMİNDE DÜŞÜŞ

Maliyetleri giderek artan ve her geçen gün biraz daha zarar eden üretici hayvanlarını kesime gönderirken süt ve süt ürünleri üretimi azaldı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre eylül ayında süt üretiminde bir önceki yılın aynı ayına göre 34 bin 701 ton azalma gerçekleşti. 

BÜYÜKBAŞ SAYISI AZALDI

Çiftçinin durumu hayvansal üretim istatistiklerine de yansıdı. 2021 Aralık ayı ile 2022 Ocak ayı arasında geçen 6 aylık dönemde büyükbaş hayvan sayısında azalma gerçekleşti. Verilere göre bu dönemde büyükbaş hayvan sayısı 160 bin 445 azaldı.

GİRDİ MALİYETLERİNDE SERT ARTIŞ

Üreticinin girdi maliyetlerindeki artış ise can yakıcı. Çiftçinin yem masrafı eylül ayında bir önceki yılın aynı yılına göre yüzde 145 arttı. Hayvan üreticisinin tek girdi maliyeti sadece yem değil. Bina bakım masrafları eylül ayında önceki yılın aynı ayına göre yüzde 160 arttı. Çiftlik binalarında yüzde 118, veteriner harcamalarında yüzde 38 arttı. Diğer alt gruplardan makine bakım masraflarında yüzde 84, malzemelerde yüzde 83, diğer mal ve hizmetlerde ise yüzde 66 artış gerçekleşti. 

ULUSAL SÜT KONSEYİ BAŞKANI İŞVEREN

Ulusal Süt Konseyi (USK), çiğ süt alım fiyatını 7,5 lira olarak belirlemişti. Ancak tepkiler üzerine artış gerçekleşmişti. 1 litre çiğ sütün alım fiyatı şu anda 8,5 lira. Tüm Süt, Et ve Damızlık Sığır Yetiştiricileri Derneği (TÜSEDAD) hesaplamasına göre 1 litre sütün üretim maliyeti 10 lira 57 kuruş. Süt üreticileri 16 Ekim’de grev gerçekleştirmiş, çiğ süt alım fiyatlarının düşük tutulmasının raflara zam olarak yansıyacağını belirtmişti. Üreticiler, çiğ süt fiyatının düşük tutulmasının üretimi düşüreceğini bu nedenle de talep bazlı enflasyonun tüketiciye olumsuz yansıyacağını belirtmişti. USK Başkanı Harun Çallı’nın SEK sütün işvereni olması da tepki çeken durumlar arasında bulunuyor. Ayrıca Çallı’nın süt tozu üretimi yapan ihracatçı fabrikaların sahibi olması da tepki çeken diğer gelişmeler arasında.

FİYATLAR 2,5 KATINA ÇIKTI

DİSK’e bağlı Birleşik Metal İş Sendikası Araştırma Merkezi (BİSAM) verileri süt ve süt ürünlerindeki enflasyonu gözler önüne seriyor. Buna göre sağlıklı beslenebilmek için süt ve süt ürünlerine günlük yapılması gereken harcama tutarı 2021 yılının ekim ayında 35 liraydı. Bu tutar bir yılda 2 buçuk kat artarak 85 liraya yükseldi.

ASGARİ ÜCRETLE 16 GÜNLÜK KAYIP

2021 yılının Ekim ayında asgari ücretle sağlıklı beslenmek için 80 gün yetecek kadar süt ve süt ürünü alınabiliyordu. Şu anda asgari ücretle sağlıklı beslenmek için 64 gün yetecek kadar süt ve süt ürünü alınabiliyor.