Rusya’nın AB’ye gaz sevkiyatında düşüş: Türkiye’nin rolü büyüyor!

Ukrayna savaşı öncesinde, Avrupa Birliği’nin (AB) en büyük doğalgaz tedarikçisi konumunda bulunan Rusya, 50 yıl süren boru hattı yatırımları ile 2022’ye kadar AB’deki pazar payını yüzde 40’a çıkarmıştı.

SAVAŞ YAPTIRIMLARININ ETKİSİ VE PAZAR KAYBI

Ancak savaş nedeniyle uygulanan yaptırımlar, Rusya’yı ABD, Katar gibi sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) tedarikçileri ve Norveç gibi üretici ülkelerle rekabete soktu. 2023’te Rusya, AB’ye yaklaşık 15 milyar metreküp gaz sevk ederken, bu miktar 2021’de 201,7 milyar metreküptü.

GAZPROM'UN AVRUPA’DAKİ MÜŞTERİ KAYBI VE YENİ GİRİŞİMLER

Gazprom, Rusya'nın boru hatlarıyla doğalgaz tedarikindeki tekel konumunu sürdürürken, AB’deki ana müşterileri olarak yalnızca Macaristan ve Slovakya kaldı. Bu ülkeler, sevkiyatın devamı için girişimlerini sürdürüyor.

SLOVAKYA VE MACARİSTAN'DAN GAZ SEVKİYATINA YÖNELİK GİRİŞİMLER

Son olarak, Slovakya Başbakanı Robert Fico, 22 Aralık’ta Moskova’ya giderek Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile gaz sevkiyatını görüştü. Macaristan Dışişleri Bakanı Peter Szijjarto da Rus gazının Macaristan ekonomisi için kritik olduğunu belirtti.

UKRAYNA'NIN GAZ SEVKİYATINI DURDURMA KARARI

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, Rus gazının sevkiyatını durduracaklarını açıklarken, Putin de 19 Aralık’ta, "Bu sözleşme artık olmayacak, her şey açık, hayatta kalacağız, Gazprom hayatta kalacak," şeklinde konuştu.

TÜRKİYE'NİN ENERJİ DENKLEMİNDEKİ ARTAN ROLÜ

Ukrayna, bölgedeki enerji denklemindeki önemini kaybetmemek için Azerbaycan üzerinden sevkiyat sağlamak amacıyla görüşmelerde bulunsa da somut bir gelişme sağlanamadı. Öte yandan, Türkiye’de bir doğal gaz merkezinin kurulmasına yönelik istişareler de Rus ve Türk yetkililer arasında devam ediyor.

UKRAYNA'NIN YILLIK DOĞALGAZ İTHALATINDA ARTIŞ

Ukrayna, 2023’te AB ve Moldova’dan yaklaşık 5 milyar metreküp gaz ithal etti. Bunun büyük kısmı, Rusya’dan alınan gazın ülke içine geri sevk edilmesiyle gerçekleşti.

RUS GAZININ AVRUPA'YA TAŞINAN YOLU

Ukrayna üzerinden yapılan Rus gaz sevkiyatı, Sovyetler Birliği döneminden kalan Urengoy-Pomari-Ujgorod Boru Hattı ile yapılıyor. Avrupa'ya giden gazın üçte birinin geçtiği Sohranivka dağıtım noktasındaki sevkiyat, Mayıs 2022’de Ukrayna tarafından durduruldu ve yalnızca Suca noktası üzerinden devam ediyor.

UKRAYNA'NIN GAZ SEVKİYATINDAKİ AZALMA

Ukrayna, 2023 sonu verilerine göre, 2022’ye kıyasla boru hatlarıyla taşınan Rus gazı miktarının yaklaşık yüzde 28 azaldığını ve 15 milyar metreküpe gerilediğini bildirdi.

EKONOMİK KAYBIN BOYUTU

Bu sözleşme sayesinde, Ukrayna yıllık 1 milyar dolar, Gazprom ise yılda 3 milyar dolar gelir elde ediyordu.