Reuters'tan dikkat çeken analiz: 'Seçimi kaybederse yükü sırtından atacak'

İngiltere merkezli Reuters'ın analizinde, gerçekleşecek olan genel seçimlerin sonucunun piyasalara etki edeceğini ve ekonominin Erdoğan iktidarının aşil tendonu olduğunu belirtti. 

Türk vatandaşlarının yıllardır yükselen enflasyon ve dövizdeki çöküş ile boğuştuğunu söyleyen Reuters, seçimin sonucunda Erdoğan'ın ağır yönetimli ekonomi programı ya da "sancılı" liberal ortodoksinin (geleneksel ekonomik yaklaşımlar) yaşanacağını ifade etti. 

Analizde, "Genel seçimler, Cumhuriyet'in yüzyıllık tarihinde belki de en önemli seçim olacağını ve enflasyon kaynaklı hayat pahalılığı kriziyle sarsılan Türkler için bir yol ayrımına işaret ediyor" ifadeleri de yer aldı.

Reuters'ın analizine göre; yatırım uzmanları, Ankara'nın alışılmışın dışında ekonomi politikalarını benimsemesi nedeniyle seçimi yakından izliyor. Yatırım uzmanları, muhalefetin kazanacağına dair bir ipucunun bile 'Erdonomi'yi geri getirme sözüyle Türk varlıklarında önemli bir yükselişe yol açabileceğini söyledi. Ancak böyle bir değişimin kendi belirsizliklerini de beraberinde getireceği anlamına geliyor.

ABD merkezli varlık yönetim firması TCW'nin  başkanı Blaise Antin, Erdoğan kaybetse bile "dövizin değer kazanmasının hızlı bir şekilde gerçekleşmesi pek mümkün görünmüyor. Ancak orta vadede, aşırı değerlenmiş bir para birimini ele alma ve faiz oranlarını 'çok daha yüksek bir seviyeye' yeniden ayarlama ihtiyacı göz önüne alındığında, piyasaların sürdürülebilir bir şekilde yükselişe geçebilir" dedi.

Antin, Erdoğan'ın cumhurbaşkanlığını koruduğu ancak meclisi kaybedebeceğini söyleyen kamuoyu yoklamaları için "bu en kötü sonuç olabilir ve kısa vadeli politika belirsizliğine ve piyasa oynaklığına yol açabilir" diye ekledi.

Reuters'ın analizinde ayrıca, seçim sonucunun Ukrayna ve Suriye konusunda da Türkiye'nin oynadığı rolde de belirli olacağı ifade edildi.

"ERDOĞAN HİIÇ BU KADAR SAVUNMASIZ GÖRÜNMEMİŞTİ"

Analizde, "Kendisini faiz oranlarının 'düşmanı' olarak tanımlayan Erdoğan'ın faiz oranlarını yüzde 19'dan yüzde 9'a düşürme kararlılığı, TL'nin 2021'in sonlarında düşmesine ve geçen yıl yüzde30 daha gerilemesine neden oldu. Gıda, yakıt ve kira maliyetlerinin aniden yükselmesiyle enflasyon Ekim ayında yüzde 85 ile 24 yılın zirvesine çıktı" denildi.

Erdoğan'ın, asgari ücret zammını ve EYT planını açıklaması yıllık bütçenin yüzde 1.4'üne denk geldiği belirtilen analizde, Chatham House araştırmacısı Galip Dalay'ın ifadelerine yer verildi. 

Galip Dalay, ifadesinde "Erdoğan birbiri ardına (destek) paketleri sunuyor. Bu durum kamu hazinesinde ciddi baskı yaratacak. Ancak seçimi kaybederse bu başkasının sorunu olacak" dedi.

Moody's ve Fitch'in, Türkiye için açıkladığı kredi notlarının Kamerun ve Bolivya ile aynı seviyede olduğuna dikkat çeken Reuters, Türkiye'nin kredi notlarının 2016'da "yatırım yapılabilir" seviyesinden "batık" seviyesine gerilediğini vurguladı.

TOPLU KAÇIŞ

Yatırımcılar, Türkiye'nin serbest piyasa modelinin, yetkilerin çoğunun Erdoğan'ın kontrolünde olduğu Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ni devreye alındığı 2017 yılı civarında bozulmaya başladığını dile getiriyor.

İngiltere Merkez Bankası verilerine göre, Londra piyasalardaki TL işlem hacmi 2018'deki 56 milyar dolardan, günde ortalama 10 milyar doların altına düştü.

Yabancı yatırımcıların elindeki Türk devlet tahvil oranı 2017'de yüzde 20 iken bu oran yüzde 1'in altına düştü. Borsa İstanbul'daki yabancı yatırımcıların portföy değeri birkaç yıl önce yüzde 65 iken bu oran yüzde 30'a düştü.

Yerli yatırımcıların enflasyondaki yükselişe karşı korunma amaçlı borsaya yönelmesiyle BIST-100 endeksi geçen yıl yüzde 200 yükseldi. Borsa İstanbul'daki yerli yatırımcının portföy değeri 2020'de yüzde 35 iken şimdi yüzde 70'e yükseldi.

Şanlıurfa'da çiftçi olan Mehmet Haşim Açanal, tarla satarak ve tarım gelirleri ve TL mevduattaki birikimleri ile borsaya girdiğini söyleyerek, "Şu anda 10 milyon TL (533,620 dolar) yatırımım bulunuyor" dedi.

Açanal, "Borsaya enflasyona karşı koruma sağlayacağı ve dolar ve altından daha fazla getiri sağlayacağını düşüncesiyle girdim" dedi.

Türkiye'nin, TL'nin 2021'deki değer kaybını durdurmak için devreye aldığı Kur Korumalı TL Vadeli Mevduat planı, alışılmışın dışında ve bazen maliyetli yaklaşımının bir örneği.

Ancak kısa vadede dolarizasyonu durdurarak işe yaramış gibi görünüyor.

Katar ve Rusya gibi "dost" ülkelerin Türkiye'ye yeni kaynak aktarımı ve turizmdeki toparlanma, dolar/TL'nin Ağustos ayından bu yana 18.0 ile 18.8 civarında seyretmesine destek oldu.

Yetkililer de TL'deki istikrarı sürdürmek için yaklaşık 100 ek düzenleme getirdiler.

Bir bankacı Reuters'a yaptığı açıklamada Kasım ayından bu yana TCMB net döviz rezervlerinin neredeyse iki katına çıkmasıyla birlikte bazı yabancı yatırımcıların kısa vadeli TL yatırımları düşündüğünü söyledi.

Washington merkezli Institute of International Finance baş ekonomisti Robin Brooks, 2008'den bu yana dolar karşısında yüzde 90'dan fazla değer kaybeden TL'nin, ekonomik dengesizlikler ve mali canlandırma tedbirleri nedeniyle hâlâ yüzde 15 aşırı değerli olduğunu belirtti ve "Kredi desteği, büyümeyi Türkiye'nin sürdürebileceğinden daha yüksek seviyede tutuyor" dedi.

Ancak Vontobel gelişmekte olan piyasalar fon yöneticisi Sergey Goncharov, Erdoğan'ın politikalarının felakete yol açacağına dair tahminlerin gerçekleşmediğini belirtti. Türkiye geçen hafta uluslararası sermaye piyasalarından 2.75 milyar dolar finansman sağlamakta sorun yaşamadı.

Bu durum muhafelefetin seçimleri kazanarak serbest piyasa politikalarına dönmesi halinde, başlangıçta sancılı bir ekonomik gerilemeyle karşı karşıya kalabilecek seçmenlerin karar vermesini zorlaştırıyor.

Goncharov, "Bu, kararsız bir denge. İçinden çıkmak zor" dedi.