KAGİDER Başkanı Bezircioğlu: Korkarım 2025’te girişimci kadın oranı yüzde 10’un altına bile düşebilir

Türkiye Kadın Girişimciler Derneği (KAGİDER) Yönetim Kurulu Başkanı Esra Bezircioğlu, kapanma başvurusunda bulunan şirket sayısının arttığına dikkat çekerek “147 bin kadın girişimci olduğunu düşünürsek onların da ciddi kısmı bu kapanmalardan etkilenecek” dedi. Esra Bezircioğlu ile Türkiye’de kadın girişimciliğini konuştuk.

Türkiye’de kadın girişimciliği oranı şu anda ne düzeyde?

KAGİDER 22 yıl önce kurulduğunda girişimci kadın oranı yüzde 4’tü. Pandemide yüzde 14’e çıktı. Şimdi yüzde 11.5’e geriledi.

Neden geriledi?

Pandemide bazı sektörlerde hiç iş yapılmadı. Bu dönemde e-ticaret kanalı çok kullanıldı. Ürettiğini, stokunu internetten satanlar oldu. O yüzden o dönemde girişimci kadın sayısı arttı. Ama pandemide kadınlar çok da yoruldu. Pandemiden sonra da krediye, hibelere ulaşmak zorlaştı. Bu dönemde maliyetler de yükseldiği için kadın girişimci oranı da düştü. Korkarım bu oran biraz daha düşecek. Çünkü şirket kapatanların sayısı bir hayli yüksek. Kadınların genelde ikinci bir şansı da olmuyor.

YENİSİNİ KURMAK HAYAL

Yüzde kaça düşer?

Bir ayda 20 bin civarında şirket kapanmak için başvuruda bulunmuş. 147 bin kadın girişimci olduğunu düşünürsek ciddi bir oran etkilenecek. Korkarım 2025’te girişimci kadın oranı yüzde 10’un altına bile düşebilir. Ayakta kalabilmek, güçlenmek çok önemli, şu anda KAGİDER olarak bu konuları konuşuyoruz. Bu dönemde sıfırdan bir girişimci yaratalım demek biraz hayal. Yeni bir girişimci olabilmek için operasyonel maliyetleri yönetebilecekleri ceplerinde minimum 2 yıllık paranın olması lazım. Bu dönemde kimse bu riski almaz.

İKİNCİ ŞANS VERİLMİYOR

Girişimci kadın oranı düşerken istihdamdaki kadın oranı da iyi durumda değil.

Nüfusun yüzde 51.4’ü çalışıyor. Bunun yüzde 30.8’i kadın. Türkiye’de aile şirketi değilseniz iş hayatında para biriktiriyorsunuz, deneyim kazanıyorsunuz sonra da girişimcilik hayatınız başlıyor. Bu nedenle istihdamda kadının olması da bizim için çok değerli. Gençlik tarafı olmazsa olmazımız. Üniversiteyi bitiren kadınlarla eğitim kamplarımız oluyor.

Başarılı kadınlar da ülkeyi terk ediyor ama.

Evet beyin göçü çok önemli bir konu. Kısa sürede gidenleri döndürmek gerekiyor. Beyin göçü giderek de artıyor. Sadece üniversiteyi bitirenler değil, 35 yaş üstünde çok fazla beyin göçü var.

Türkiye’de kadın girişimci profili nasıl?

Şu anda 500’ü aşkın üyemiz var. 46 farklı sektörde faaliyet gösteriyorlar. Genelde 30-35 yaş arasında girişimci oluyorlar.

Zora giren girişimciler eşlerinden ya da ailelerinden destek görüyor mu?

Sadece eş değil, evlenmeden önce aile de cesaretlendiriyor ama yine de kadın için zor bir süreç oluyor. Mesela kadın girişimci oldu ve iş iyi gitmediyse kadına ikinci bir şans çok zor veriliyor. Eğer ailede sermaye ve erkek çocuk da varsa o para genelde erkeğe teslim ediliyor. Kadın çalışmasa da olur ama erkek çalışmak zorunda algısı var. Evde yaşlı bakımı varsa bu yine kadının görevi gibi görülüyor. Eşit işe eşit ücret yok. Erkek kadın çalışan ücret farkı yüzde 25’i buluyor. Bunlar kadını istihdamdan ve girişimcilik hayatından koparan unsurlar.

Kadın anne olduktan sonra da işten kopuyor değil mi?

Yaşamından kopma hamilelik ve sonrasında yoğunlaşıyor. İş hayatında 100 kişi çıkıyorsa kadınların minimum yüzde 40’ı bu sebepten işten kopuyordur.

Bir kadın girişimci kaç yıl ayakta kalabiliyor?

İkinci, dördüncü ve 10. yıllar çok kritik. İlk iki yılda çok fazla yatırım gerektiren bir girişiminiz yoksa rahat ilerleyebiliyorsunuz. Büyük yatırımlar yapanlar ilk iki yılda çok zorlanıp dördüncü yılda kapatabiliyor. Girişimci kadınlar genelde dört yılda pes edebiliyorlar. Ama 25-30 yılı devirmiş işletmeler de var.

Önümüzdeki süreçte ne tür projeleriniz var?

Türkiye’deki kadınların başarısını yurtdışına, dışarıdakilerin başarısını da buraya aktarmak istiyoruz. Ticari ateşelerden, konsolosluklardan bunların bilgilerini istiyoruz. Kadınların pazarlara ulaşması için çalışıyoruz. Deprem bölgesinde devam eden projelerimiz var. 80 tane projemiz var. Hepsi girişimci kadının güçlenmesine destek sunan projeler.

FRENE BASTILAR

KAGİDER üyeleri son bir yıldır en çok hangi alanlardan şikâyet ediyor?

Finansa erişim ve istihdam. Operasyonel maliyetler çok çok arttı. Tedarik sürecinde ürün fiyatları çok yükseldi. Firmalar maliyetler arttığı için üretmeme yoluna gidiyor. Çok ciddi frene basma var. Paraya ulaşamamak, yüksek kredi maliyetleri ciddi bir yorgunluğa neden oluyor. İşletmeler pandemiden yorgun çıktı, onun üstüne yüksek enflasyon ve krediye ulaşamama sorunlarıyla girişimcilere büyük yük bindi, bunu kaldırabilmek kolay değil. Kadın girişimciler ciddi yoruldu.

BÜTÇEYİ YÖNETİYOR

Son dönemlerde maalesef kadın ve çocuk cinayetleri çok arttı. Bu sizin iş yapma enerjinizi nasıl etkiliyor?

Kadın deyince her şeye dokunmuş oluyorsunuz, çocuğa da babaya da doğaya da. Bir çocuğa, bir kadına bir şey olması bizi çok etkiliyor. KAGİDER olarak aktivist bir sivil toplum kuruluşu değiliz. Biz balık tutmayı öğreten taraftayız ama bunlara karşı da sessiz kalamayız. Israrla “İstanbul Sözleşmesi” yaşatır diyoruz.

Kadın girişimciler yanlarında daha çok kadın mı çalıştırıyor?

Genelde yaptığı işe bağlı olarak ilk 5 çalışanını kadınlardan seçiyor. Kadınlar borçlarına çok sadık. Bütçeyi çok iyi yönetebiliyor. Şu dönemde bütçeyi yönetmek çok önemli. Bu süreçte nakit akışını yönetebilen ayakta kalacak. Çünkü para yok. Krediye ulaşmak çok zor. Diyelim ki krediye ulaştınız o vadeler ve faiz oranlarıyla kâr edebilecek sektör yok. Bu faizlerle kredi almak için sizin ürettiğiniz ürünleri maliyetinin üç dört katına satmanız lazım. Böyle sektör yok. Kadın, finansı daha çok erkeğe teslim etmeyi tercih ediyor. Bu kaslarımızı biraz daha iyi geliştirmemiz gerekiyor. Bu konuda da eğitimlerimiz başlıyor. Kadınlar finans okuryazarlığını daha fazla çalışmalı.

UYGUN KREDİ ŞART

Kadınların finansmana ulaşması daha zor dediniz, bu sıkıntı nasıl aşılabilir?

Kadın girişimciye uygun krediler geliştirilmeli. Bu olmuyorsa teminatı daha avantajlı hale getirmek gerekiyor. Burada pozitif ayrımcılık olmalı. Bir nefes kredisi verilebilir. Bunlar olmadığı için kadın baştan pes ediyor. Kamu ihalelerinde kadın girişimciye öncelik sağlanabilir. Bununla ilgili politika yapıcılara öneride bulunacağız. Kadınların bu tarz ihalelere girmesini cesaretlendirmek gerekiyor. İhalelerde kadın kotası olabilir. Eğitimde kadına eşit fırsat sunulmalı. Kadınların işten kopmasının ana nedenlerinden biri çocuk ve yaşlı bakımı, bu konularda destek sunulmalı.