Irak ve İran’dan Türkiye’ye gelen kaçak ürünlerin pazarı hızla büyüyor

Sigaradan, ayçiçeği yağına, mazota kadar birçok alanda gelen fahiş zamlar kaçak oranını da patlattı. Sınır boylarındaki iller artık Irak’tan İran’dan gelen kaçak ve sahte ürün cennetine dönüştü. Son zamlardan sonra Irak’tan İran’dan kaçak ayçiçeği yağı bile geliyor. Özellikle kaçak sigarada Türkiye’nin yıllık vergi kaybı 25-30 milyar lirayı buluyor. Neredeyse iki yılda bir tane Çanakkale Köprüsü kadar para kaçak sigaraya gidiyor. Geçen yıl tütün ve sigara pazarı 100 milyar TL’lik büyüklüğe ulaştı, 82 milyarı devlete vergi olarak gitti.

Çoğunluğu Irak’tan, önce Van’a gelen sonra ise Türkiye geneline dağıtılan kaçak sigara pazarı hızla büyüyor. Van’da görüştüğümüz esnaflara göre zamlardan sonra sigara içenler tek dal sigara almaya başladı ya da açık tütün alıyor. Tütüncü dükkânlarının ve sokak satıcılarının haricinde hemen hemen tüm tekel bayilerinde bile kaçak sigara ticareti var. Öyle ki tanesi 1 TL’den bile dal sigara satıyorlar. Bu durum sigarayı bırakmaya da engel oluyor.

EVLERDE SARILIYOR

Sigara sarmak için evlere iş bile verilmeye başlanmış. Son yıllarda büyükşehirler başta olmak üzere bütün yurttayasa dışı sarmalık kıyılmış tütün ticaretinin arttığı gözlemleniyor.

Van tezgâhlarında elektronik sigaraların da sahteleri yerini almış. Bunların ortalama fiyatları 150 TL civarında. Yine elektronik filtre ile içilen kaçak sigara çubuklarının fiyatı da 60 TL olarak belirlenmiş. Birçok satıcı 18 yaşa tütünlü ürün satılmaz kuralını bile dinlemiyor.

Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi İktisat Fakültesi Öğretim Görevlisi Prof. Dr. Fuat Oğuz’un yasadışı sarmalık tütün üretimi ve satışıyla ilgili hazırladığı rapora göre, 2020’de yasadışı piyasanın yasal piyasaya oranı yüzde 22.4 ve yasadışı sarmalık tütün ticaretinin vergi kaybı maliyeti 18.2 milyar TL oldu. Bugün Türkiye’de yasadışı tütün mamulü ticaretinin halen yüzde 20’lerin üzerinde olduğu tahmin ediliyor. Bu da 2021 yılı içerisinde yaklaşık 30 milyar adede tekabül eden sigara dalının yasadışı olarak tüketildiğini gösteriyor.

Türkiye’de 18 yaş üstü ortalama 18 milyon kişi maalesef sigara içiyor. Ekim ayından bu yana sigara paketine ortalama 9 lira zam yapıldı. Sigaranın enflasyon sepetindeki payı yüzde 4 civarında. Yapılan hesaplamalara göre, 24 liralık bir sigara paketine 1 liralık zam yapıldığında enflasyonu yüzde 0.2 yukarı taşıyor.

20 BİN DÜKKÂN

Sigara kaçakçılığı yapanlara 6 yıla varan hapis cezası verilmesine ve denetimlerin sıklaştırılmasına rağmen kapanan her tütüncü dükkanı yerine ertesi gün yenisi açılıyor. Çoğunluğu hediyelik eşya ruhsatı adı altında faaliyet gösteren bu dükkânların sayısı 20 bini geçti.