Hükümetler enflasyona karşı yurttaşı korumaya devam ediyor

Merkez bankalarının tarihindeki en agresif para politikası sıkılaştırmasına ve enerji fiyatlarındaki düşüşe rağmen bir türlü toparlanamayan “inatçı enflasyon” sorun olmayı sürdürüyor. Hükümetler artan gıda ve enerji fiyatlarıyla diğer maliyetlerin vatandaşlara etkisini hafifletmek amacıyla yeni önlemler almaya devam ediyor.

Covid-19 salgını sonrası tedarik zincirindeki sorunların hafifleyerek sürmesi ve Rusya-Ukrayna savaşının etkisiyle başta gıda, emtia, enerji ve diğer temel ihtiyaç maddelerinin fiyatları birçok ülkede yüksek seyrini koruyor.

Rusya-Ukrayna savaşının artırdığı küresel belirsizlik, küresel ekonomi ve finans dahil olmak üzere çok boyutlu bir etkiye sahipken, enerji sektöründeki halen yüksek fiyatlar diğer mal fiyatlarını tetiklemeye devam ediyor.

Ukrayna’daki savaşın yanı sıra , Jeopolitik gerilimler, gıda piyasasındaki arz sıkıntıları, inatçı yüksek enflasyon, enflasyon karşısında faiz artışları, sıkı para politikası ve finansal piyasalardaki belirsizlik ekonomiyi etkiliyor.

Uzun yıllar çok düşük enflasyon oranlarının ardından yüksek inatçı enflasyon, gelişmekte olan ülkelerin yanı sıra gelişmiş ekonomilerde de insanların yaşam maliyetini her geçen gün artırıyor.

DÜŞÜK GELİRLİLER YÜKSEK GIDA FİYATLARIYLA KARŞI KARŞIYA

Çoğu merkez bankası fiyat istikrarını sağlamak için yüzde 3’nün altında enflasyon hedeflerken enflasyon oranı, bu bankaların aldığı cesur tedbirlere karşın hala hedeflenen seviyenin oldukça çok üstünde seyrediyor.

Bunun yanında dünya genelinde birçok ülkede gıda ve enerji hariç tutularak hesaplanan çekirdek enflasyon yüksek kalmaya devam ederken, ülkelerin enflasyonun meydan okumasına yanıt vermesiyle gelen sıkılaşan para politikaları ekonomide resesyon endişelerini de beraberinde getiriyor.

Özellikle düşük gelirliler çok yüksek gıda fiyatlarıyla karşı karşıya kalarak enflasyondan muzdarip. Çalışanlar alışılmışın dışında yüksek enflasyon karşısında enflasyon üzerinde ücret artışları talep ediyor.

Geçen ay, ABD ve Avrupa’daki iflaslarla bankacılık sektöründe yaşanan çalkantılar, ülkelerin para politikasını gereğinden fazla sıkılaştırdığı endişelerini ortaya çıkarırken, hafta başında OPEC+ grubunun mayıs itibarıyla petrol üretiminde günlük 1 milyon varili aşkın kesintiye gitme kararının da enflasyonla mücadeleyi zorlaştıracağı değerlendiriliyor.

Bazı ekonomilerde enflasyon, düşen enerji fiyatlarıyla geçen yıl ulaştığı tarihi seviyelerden hafifçe gerilemeye başlasa da hükümetler, enflasyonun vatandaşlar üzerindeki etkisini hafifletmek amacıyla yeni tedbirleri hayata geçiriyor.

AMERİKA KITASI

Dünyanın en büyük ekonomisi ABD’de, özellikle enerji ve gıda fiyatlarındaki artışların etkisiyle geçen yıl ortalarında 41 yılın zirvesine ulaşan enflasyon, şubatta yıllık yüzde 6 ile beklentilere paralel gerçekleşti.

Geçen yıl ağustosta yürürlüğe giren “Enflasyonu Düşürme Yasası” çerçevesinde ABD yönetimi, enflasyonun düşürülmesine yönelik kapsamlı sağlık, iklim ve vergi düzenlemelerini hayata geçirdi.

Bu kapsamda ABD, fiyatlarını enflasyon oranından daha fazla artıran ilaç üreticilerine ceza uygulayacak. Böylelikle 65 yaş ve üstü kişiler için federal sağlık sigortası olan Medicare’den yararlananların maliyetleri, doz başına yaklaşık 400 dolar azalacak.

Brezilya’da şubat ayında asgari ücretin mayıstan itibaren 1302’den 1320 Brezilya realine yükseltileceği bildirildi. Geçen yıl aralıkta kongre, bu yıl yoksul ailelere yapılan sosyal yardım ödemelerini sürdürmek için harcama üst sınırını artıran bir anayasa değişikliğini onaylamıştı.

Meksika, bu yıl için asgari ücreti yüzde 20 artırdı. Enflasyonu kontrol altına almak için gıda arzını çeşitlendirmek isteyen Meksika, geçen ay ilk kez ithal Brezilya sığır ürünlerine kapılarını açtı. Kolombiya’da da asgari ücrette 2023 için yüzde 16 artışa gidildi.

AVRUPA

Avrupa Komisyonu, gaz fiyatı tavan sistemini mayıstan itibaren Avrupa Birliği’ndeki tüm ticaret merkezlerini kapsayacak şekilde genişleteceğini açıkladı. AB ülkeleri üst sınır konusunda geçen yıl aralıkta anlaşmaya varmıştı.

İtalya geçen ay ailelerin ve firmaların enerji faturalarını kısmak için yaklaşık 5 milyar avro değerindeki tedbirleri onayladı. Roma, enerji maliyetlerini hafifletmek için 2023 bütçesinde 21 milyar avronun üzerinde kaynak ayırdı.

Portekiz de mart ayında, temel gıda ürünlerinde katma değer vergisinin kaldırılmasını da içeren, düşük gelirli ailelere yardımcı olacak bir paket duyurdu.

Yunanistan asgari ücreti 1 Nisan’dan itibaren yükseltirken, bu artış geçen yıl başından bu yana üçüncü asgari ücret zammı oldu.

İrlanda, şubatta hane halklarına yardım için finansman paketi açıkladı ve konaklama sektörü için geçici olarak daha düşük KDV oranını yaz sezonu boyunca uzattı.

Fransa, geçen ay tüketicilerin gıda fiyatlarıyla başa çıkmasına yardımcı olmak için ülkenin ana süpermarket zincirleriyle anlaşmaya vardı.

Almanya, geçen yıl başlatılan yardım paketi kapsamında mayısa kadar elektrik fiyat tavanını finanse etmek için 14,5 milyar avro harcamayı planladı.

İspanya asgari ücreti, ocaktan itibaren yüzde 8 yükseltirken, Çek hükümeti asgari ücrette 6,8 artışa gitti.

ASYA VE AFRİKA

Mart ayında Hindistan, federal hükümet çalışanları için enflasyona göre ayarlanmış ödeneği yüzde 4 artırdı.

Japonya’nın önde gelen şirketleri, mart ayında hükümetin ücret artışı çağrısına cevaben, çeyrek asrın en büyük ücret artışlarını yapmayı kabul etti. Ülkede hükümet, enflasyonu sınırlamak için mevcut bütçedeki yedek fonlardan 2 trilyon yenden (15,3 milyar dolar) fazla tahsis gerçekleştirecek.

Tayland geçen ay, dizel ürünlerinde özel tüketim vergisi indirimini 20 Temmuz’a kadar uzatmaya karar verdi.

Filipinler, geçen yıl aralıkta pirinç ve diğer gıda maddelerindeki düşük tarife oranlarını 2023’ün sonuna kadar uzattı.

Güney Afrika’daki kamu sektörü sendikalarının çoğu mart sonunda beş aylık grevin ardından yüzde 7,5’lik ücret artışını kabul etti.

İsrail hükümeti mart başlarında ana kamu sektörü sendikasıyla bir ücret anlaşmasına vardı. Yaklaşık 350 bin devlet memurunu kapsayan anlaşma ile 2020-2027 arasında yüzde 11 zam ile tek seferlik bir hibe sunuldu.

Türkiye’de de en düşük emekli maaşı 5 bin 500 liradan 7 bin 500 liraya yükseltilirken, hükümet, temmuzda asgari ücrete ara zam yapılacağını bildirdi.