Emeğin sırtında büyüme

Türkiye ekonomisi 2022 yılının son çeyreğinde yüzde 3.5 büyüdü ve tamamında ise yüzde 5.6 büyüdü. Büyüme iç tüketimle artarken, sanayi ve ihracat son çeyrekte yavaşlarken, emeğin ayı ise tarihin en düşük seviyesine gerilerek yüzde 25.2 oldu. Sermayenin payı ise yüzde 56.7’ye çıktı. 

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2022 yılı Dönemsel Gayrisafi Yurt İçi Hasıla, dördüncü çeyrek verilerini açıkladı. Ekonomideki hem son çeyrekte hem de yılın tamamındaki büyümeyi sürükleyen temel etken yüksek enflasyon nedeniyle tüketimini öne çeken vatandaşın harcamaları oldu. Vatandaşın tüketimi büyümeye yüzde 16 katkı sağladı. 

Öte yandan dördüncü çeyrekte sanayi üretimi özellikle dış pazarlardaki yavaşlamanın da etkisiyle yüzde 3 daralırken büyümenin ivme kaybetmesine ve Türkiye ekonomisinin 0.62 puan daha az büyümesine neden oldu. Yorumlara göre veriler ekonominin yaşanan deprem ve yaklaşan seçim öncesi çeyreklik bazda yavaşlamaya devam ettiğini gösterdi.

TÜİK verilerine göre Gayri Safi Yurt İçi Hasıla 2022’de 905.5 milyar dolar oldu. Kişi başına milli gelir yüksek enflasyona rağmen dolar/TL kurunun görece yatay seyrettiği 2022’de 2017 yılından sonra ilk kez 10 bin doların üzerine çıkarak 10 bin 655 dolara yükseldi.

BÖLÜŞÜM KRİZİ

Verileri değerlendiren Devrimci İşçi Sendikaları Araştırma Merkezi (DİSK-AR),  bölüşümün tek adamlık sisteminin başladığı 2018 yılı sonrasında ciddi biçimde bozulduğunu açıkladı. Tek adam rejimlerinde hep işçilerin kaybettiğini söyleyen DİSK Başkanı Arzu Çerkezoğlu, “2018 sonrası bütün ekonomik verilerde aynı çürümeyi görebiliyoruz. Emekçi lehine kötüleşiyor her şey. Bu nedenle referandumda işçileri ‘hayır’ demeye çağırmıştık. Çünkü demokrasinin olmadığı yerde büyüme üretime dayalı olmaz” dedi. Çerkezoğlu Türkiye’deki ekonomik krizin bir bölüşüm krizi olduğunu da vurguladı.

TÜİK’in açıkladığı büyüme rakamlarına sosyal medyadan gelen bazı tepkiler şöyle:

Erinç Yeldan: “Türkiye Ekonomi Modeli” altında Timsah Kapitalizmi: eşitsiz, yoksullaştıran büyüme. Cumhurbaşkanlığı hükümet rejimi altında, 2019’un ikinci çeyreğinden bu yana emeğin payındaki gerileme yüzde 7.1 iken sermayenin payındaki artış yüzde 7.7 oldu.

Aziz Çelik: 2000’lerde Türkiye’de emeğin Gayrisafi Katma Değer içindeki payının en düşük olduğu yıl 2022 oldu. 2000’de yüzde 29.8 olan emeğin payı 2022’de 26.5’e geriledi.

Birol Aydemir: İşgücü payı 2001 krizinin bile gerisine düştü. İşçinin emekçinin kasten fakirleştirildiği, ülkenin geleceğini çöpe atan bir büyüme bu. Enflasyona ezdirmeyi bırakın çalışan yoksullar oluşturdunuz.

ASO Başkanı Seyit Ardıç: İşgücü ödemelerinin payının gerilemesi, gelir adaleti açısından dikkat edilmesi gereken oldukça önemli bir husus olarak görülmelidir.